صدای میراث: بتن ریزی بر بستر میراث جهانی بیشاپور متوقف شد و با تصمیم وزارت میراث فرهنگی بتن های ریخته شده بر این محوطه ساسانی کشور که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است در حال جمع آوری است.
وزارت میراث فرهنگی اعلام کرد: اصلاح مسیر بازدید ارگ حکومتی محوطه میراث جهانی بیشاپور در محور ساسانی فارس در دستور کار قرار گرفت و بدین ترتیب بتن های ریخته شده بر بستر این میراث جهانی در حال جمع آوری است.
صدای میراث هفته گذشته اعلام کرد که در اقدامی عجیب و با تصمیم اداره میراث فرهنگی استان فارس و پایگاه میراث جهانی بیشاپور، بتن ریزی در این محوطه مهم ساسانی برای تسهیل بازدید گردشگران انجام شده که نه تنها به لایههای زیرین این محوطه که دارای آثار تاریخی است بلکه به ستون ها و دیواره های این بنا به دلیل حبس رطوبت زیر بتن آسیب جدی وارد می کند.
پس از انتشار این خبر در صدای میراث و فراگیر شدن آن در رسانه ها حالا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خبر داده است که دستور توقف بتن ریزی بر بستر میراث جهانی بیشاپور صادر شد و مدیران این مجموعه میراث جهانی در حال پاکسازی این مسیر از بتن های ریخته شده در بستر ارگ حکومتی بیشاپور هستند.
افشین ابراهیمی مدیر پایگاه میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس شامل محوطه میراث جهانی بیشاپور، کاخ ساسانی سروستان و شهر گور فیروزآباد فارس نیز به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اطلاع داد، این اقدام با هدف بهبود کیفیت حضور بازدیدکنندگان و کاهش بار آسیبهای ناشی از تردد بیقاعده گردشگران در حال انجام بود.
او گفت: جزئیات اجرایی این مسیر که پیشتر در کمیته فنی و راهبردی پایگاه به تایید رسیده بود، کاملا برگشتپذیر بود و به آسانی، به سرعت و بدون تخریب، قابلیت جابجایی داشت.
مدیر پایگاه میراث جهانی منظر باستان شناسی ساسانی فارس اعلام کرد: در نهایت پس از رایزنیهای فنی با دفتر امور پایگاهها و مشورت کمیته فنی و راهبردی، جداسازی و انتقال قطعات برشی بخشهایی از مسیر برای استفاده در جاهای دیگر محوطه که در تماس مستقیم با کف باستانی قرار ندارد در دستور کار قرار گرفت.
فعالان میراث فرهنگی شهرستان کازرون پیشتر به صدای میراث اعلام کردند، اقدام اداره میراث فرهنگی استان فارس برای بتن ریزی بر کف باستانی کاخ ساسانی بیشاپور در شرایطی صورت گرفته است که تمامی کارشناسان میراث فرهنگی با این اقدام مخالفت کرده اند. اما مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس به این اعتراضات و به اعلام فعالین میراث فرهنگی توجه نکرده است.
در اقدام عجیب پایگاه میراث جهانی بیشاپور، تالار چلیپا، تالار موزاییک و راهروهای شهر باستانی بیشاپور به عرض ۲٫۵ متر و به ارتفاع ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر بتن ریزی شده بود و مسیر بتن ریزی شده تا ورودی معبد آناهیتا ادامه یافته است.
فعالین میراث فرهنگی به صدای میراث گفته بودند که حدود ۲٫۵ میلیارد تومان صرف بتن ریزی بر کف این مهمترین میراث جهانی دوره ساسانی کشور شده است. این مبلغ در شرایطی هزینه شده است که می توانست صرف مرمت اصولی سازه های موجود در محوطه میراث جهانی بیشاپور یا حتی هزینه پروژه کاوش های باستان شناختی در همین محوزه ای شود که تاکنون تنها ۳ درصد آن کاوش شده است.
حالا براساس تصمیم کارشناسی اداره کل امور پایگاه های ملی و جهانی در وزارت میراث فرهنگی کشور و کمیته فنی و راهبردی میراث فرهنگی جمع آوری بتن های ریخته شده بر محوطه میراث جهانی بیشاپور در حال انجام است.
شهر باستانی بیشاپور در دو مرحله یکبار توسط رومن گریشمن و یکبار توسط دکتر علی اکبر سرفراز کاوش باستان شناسی شد. اما این کاوش ها تنها ۳ درصد از این محوطه میراث جهانی را شامل شده و ۹۷ درصد این شهر باستانی همچنان زیر خاک مدفون مانده است. در کاوش های اولیه این محوطه میراث جهانی موزاییک های رنگین کشف شد که بخشی از آنها در موزه لوور و بخشی دیگر در مخازن موزه ای ایران نگهداری می شود.
در گزارشهای دکتر علی اکبر سرفراز اعلام شده است که در ترانشه های ده در ده متر ایجاد شده در همین قسمت بتن ریزی شده نیز کاوش های باستان شناسی صورت گرفته است. سرفراز همچنین در گزارش خود از کاوش شهر ساسانی بیشاپور آورده است که در ترانشه های پشت دیوار و برج و باروهای شهر بیشاپور، آثار دوره ایلامی کشف شده و در ترانشه های داخل شهر و ایوان موزاییک و تالار تشریفات کاخ بیشاپور موزاییک های تاریخی رنگی کشف شده است.
شهر باستانی بیشاپور توسط شاپور اول ساسانی در سال ۲۶۶ میلادی و پس از پیروزی شاپور اول ساسانی بر والرین، امپراتور روم بنا شد. شاپور دستور داد در ناحیهای خوش آب و هوا بر سر راه تخت جمشید به تیسفون شهر بیشاپور بنا شود. این جاده در زمان هخامنشیان، شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش متصل میکرد و بعدها نیز تبعیدگاه امپراتور شکست خورده روم و هزاران تن از همراهان او در جنگ با پادشاه ساسانی شد. طراحی شهر توسط مهندسین رومی اسیر به سبک شهرهای یونانی انجام شد و معماری آن برعهده اوپسای دبیر و فرزندش که معماران اهل سوریه در آن دوران بودند گذاشته شد.
پس از پایان یافتن احداث شهر بیشاپور، شاپور اول ساسانی چنان از زیبایی آن شگفتزده شد که هدایای فراوان به اوپاس و فرزندش اهداء کرد. شهر باستانی بیشاپور تنها شهر باستانی ایران است که تاریخچه احداث آن بر دو ستون برجای مانده در این شهر نوشته شده است و به همین دلیل تنها شهر باستانی تاریخچه دار کشور است.
این موزاییکهای رنگی تصاویری از نوازندگان چنگ را که زن و مرد بودند و همچنین حیوانات افسانه ای ترسیم شده بودند. مجسمه هایی نیز داخل ستون دیوارها پیدا شده بود که یکی از آنها یک مجسمه مرمرین متعلق به یک زن بود. گریشمن نیز در یکی از ترانشههای داخل شهر که حالا در آن بتن ریزی شده است یک آتشدان پیدا کرد که به اشتباه اعلام کرد شهر باستانی بیشاپور یک آتشکده است. بعدها دکتر سرفراز با کاوش معبد آناهیتا به او اعلام کرد که این نقطه آتشکده نیست و با توجه به یافتن آثار مرتبط با الهه آب و معبد آناهیتا زندگی در این منطقه حتی پیش از دوران ساسانی نیز وجود داشته است.
در اندک کاوش های باستان شناسی شهر باستانی بیشاپور که سال ۹۷ در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز قرار گرفته است، غیر از موزاییک های رنگین کف آثار ایلامی نیز شامل مهرها و تبرزینی شبیه به تبرزین لرستان یافت شده است. این محوطه همچنین لایهنگاری های دوران اشکانی را نیز در خود جای داده است.