محمد باریکانی
روزنامه‌نگار
صدای میراث: ثبت جهانی جنگل هیرکانی در یونسکو، بیش از پیش لزوم حفاظت از جنگل باستانی ایران را با مدیریت صحیح و مشارکت مردمی مورد تاکید قرار داده است. طی دو هفته اخیر دو نشست خبری با موضوع ثبت جهانی جنگل هیرکانی در سازمان میراث‌فرهنگی برگزار شد که در هر دو نشست مدیران و مسئولان سازمان میراث‌فرهنگی و استانداران استان‌های هیرکانی بر لزوم مشارکت مردمی در حفاظت از جنگل هیرکانی تاکید کردند.
نخست – مشارکت مردمی در حفاظت از مهمترین جنگل باقیمانده در جهان که به مادر جنگل‌های اروپا مشهور است و توانست از عصر یخبندان به سلامت عبور کند و تا به امروز در ایران زنده بماند چگونه ممکن است؟ جنگل‌نشینان هیرکانی برای سال‌های متوالی معیشت خود را از گونه‌های گیاهی و جانوری جنگل هیرکانی تهیه کردند و ایجاد معیشت جایگزین برای آن‌ها با بهره‌گیری متناسب با ظرفیت‌های طبیعی جنگل هیرکانی اقدامی ضروری است تا ساکنان جنگل هیرکانی ایران دریابند در صورت حفاظت از طبیعت مشوق‌هایی دریافت خواهند کرد که بیش از برداشت چوب و فروش پوشش گیاهی این جنگل و حتی شکار گونه‌های جانوری قادر به دستیابی به رفاه بیشتر بدون نیاز به تخریب جنگل هستند. پس آنچه در مسیر حفاظت مردمی از جنگل هیرکانی اهمیت دارد، دریافت این پیام از سوی ساکنان هیرکانی است که مشارکت در حفظ جنگل هیرکانی به توسعه رفاه بیشتر و اشتغال پایدار برای آن‌ها منجر می‌شود. مسئولان استانی اما در انتقال این پیام به ساکنان هیرکانی نقش مهمتری برعهده دارند. استفاده از الفاظی همچون مشارکت مردم در حفاظت از جنگل هیرکانی و میراث طبیعی و داشته‌های فرهنگی بدون آن که آن‌ها احساس کنند در صورت حفاظت موثر از جنگل زیست بهتر و مناسب‌تری در گستره جنگل هیرکانی خواهند داشت، تنها در حد لفظ باقی می‌ماند و به مرور تاثیر خود را از دست می‌دهد.
دیگر – استاندار گلستان دو روز قبل از مسئولان سازمان میراث فرهنگی و استانداران ۴ استان دیگر که بخش‌هایی از جنگل ثبت جهانی شده هیرکانی در آن‌ها واقع است درخواست کرد که به دلیل سیلاب اخیر در استان گلستان و به منظور بازیابی روحیه مردم آسیب‌دیده از سیلاب جشن جهانی هیرکانی را در شهر آق‌قلا، یکی از آسیب‌دیده‌ترین شهرهای شمالی در سیلاب ۵ ماه گذشته برگزار کنند تا به زعم او روحیه مردم آسیب‌دیده بازگردانده شود. هادی حق‌شناس گفته بود که مردم شهرهای آق‌قلا، گنبد کاووس و گمیشان در استان گلستان، در سیلاب فروردین‌ماه روزهای متمادی در ۲ و نیم متر آب غرق بودند و ۲۰ روز خارج از خانه‌هایشان بسر بردند و حالا نیازمند اندکی شادی هستند. او بر همین اساس تاکید داشت که جشن ثبت جهانی جنگل هیرکانی در استان گلستان و شهر آق‌قلا برگزار شود.
۵ استان کشور شامل مازندران، گیلان، گلستان، خراسان شمالی و سمنان که گستره جنگل‌های ثبت جهانی شده هیرکانی در سایت‌های متعلق به آن‌ها واقع شده، قرار است جشن‌های ثبت جهانی جنگل هیرکانی را در استان‌های خود برپا کنند. اما برپایی این جشن‌ها چه اندازه مردم آسیب دیده از سیلاب ۵ ماه قبل را که هنوز بخشی از آن‌ها در کانکس‌ها زندگی‌می‌کنند، برخی‌‌شان تمام هست و نیست‌شان را آب با خود برده است یا گروهی دیگر که اسباب و وسایل زندگی‌شان را از دست داده‌اند و حتی آواره شهرهای دیگر شدند، بر حفاظت از جنگل هیرکانی ترغیب می‌کند؟
پایان – مشارکت مردمی در حفاظت از جنگ هیرکانی آنزمان تحقق می‌یابد که ساکنان هیرکانی بدانند حفظ میراث جهانی می‌تواند سامان از دست رفته زندگی را به آن‌ها بازگرداند. در این شرایط شاید بهترین شیوه در جلب مشارکت مردمی در حفاظت از جنگل هیرکانی اختصاص بودجه جشن ثبت جهانی جنگل هیرکانی در ۵ استان کشور به سیل‌زدگان ساکن استان‌های هیرکانی است. اختصاص بودجه و هزینه برپایی جشن‌های جهانی جنگل هیرکانی به ساماندهی زندگی آسیب‌دیدگان سیلاب هیرکانی، بهترین پیام به جنگل‌نشینان و ساکنان هیرکانی است که این جنگل سهم خود را در ساماندهی به اوضاع نابسامان آن‌ها ادا کرده و حالا نوبت آن‌ها است تا سهم خود را در حفاظت پایدار از جنگل هیرکانی و ماندگاری و رویش جدید این میراث ارزشمند جهانی ادا کنند.
