محمد باریکانی
روزنامه‌نگار/
صدای میراث: خانه واجد ارزش‌های تاریخی که به خانه زند و قاجار مشهور شده است، روز شنبه در بافت تاریخی شیراز زیر چرخ بیل مکانیکی رفت و به درخواست مالک بنا و چراغ سبز اداره میراث‌فرهنگی استان فارس با صدور مجوز تخریب، نابود شد.
نکته جالب اما اظهارات عجیب و باور نکردنی معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس بود که به جای عذرخواهی از صدور مجوز تخریب و تاکید بر صیانت از بناهای تاریخی، تخریب خانه زند و قاجار شیراز را توجیه کرد و اتفاقا به خبرگزاری میراث‌آریا، ارگان وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کشور گفت: «بعد از بررسی‌های به‌عمل آمده مجوز تخریب این بنا در بافت تاریخی شیراز صادر شد.»
اظهارات عجیب معاون میراث‌فرهنگی استان فارس اما تنها در این یک جمله خلاصه نشد و ایشان افاضات دیگری نیز در توجیه تخریب یک بنای ارزشمند در بافت تاریخی شیراز هم داشته است. عبدالرضا نصیری در توجیه بی‌توجهی‌های اداره کل میراث‌فرهنگی استان فارس به ثبت ملی یک بنای تاریخی در بافت تاریخی این شهر عذر بدتر از گناه نیز آورده است و در بخشی دیگر از اظهارات خود گفته است: «این خانه اگرچه در بافت تاریخی شیراز واقع شده بود، اما نه‌تنها ثبت ملی نشده بود که فاقد ارزش ثبت بود و به یک زباله‌دانی و محلی برای تجمع افراد معتاد تبدیل شد… از اینرو با توجه به این‌که این خانه فاقد ارزش تلقی می‌شود، مجوز تخریب آن صادر شده است.»
توجیهات عبدالرضا نصیری معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس در تعلل میراث‌فرهنگی در حفظ و صیانت از خانه زند و قاجار شیراز به هیچ روی پذیرفته نیست. توجیه او از این روی پذیرفته نیست که خانه زند و قاجار شیراز یک شبه تبدیل به زباله‌دانی نشده است و سال‌ها طول کشیده است که به دلیل بی‌توجهی به این بنا بخش هایی از آن فرسوده شد و سرانجام نیز تبدیل به آنچیزی شد که معاون میراث فرهنگی استان فارس از آن با عنوان «زباله‌دانی» یاد کرده است.
مجوز تخریب بنای زند و قاجار شیراز با حدود ۶۰۰ متر مساحت که خب نیازمند رقم قابل توجهی برای مرمت بود، در سال ۹۰ صادر شد. اما مالک اصلی بنا از همان‌سال تا همین چندماه پیش تخریب بنای واجد ارزش‌های تاریخی خود را متوقف کرده بود و در تلاش برای یافتن راهکاری برای مرمت و نگهداری اثر بود. او با همین هدف بارها به اداره میراث‌فرهنگی استان فارس مراجعه کرده بود و حتی در نشست با دوستداران میراث فرهنگی استان فارس مشکلات مربوط به این خانه تاریخی را با آن‌ها در میان گذاشت و از آن‌ها خواسته بود طرحی برای حفظ این بنا ارایه کنند.
اگرچه قانون صیانت از بافت‌های تاریخی و حمایت از مالکین بناهای تاریخی در مجلس به تصویب رسیده است و از سال‌ها قبل نیز موضوع مرمت مشارکتی بناهای تاریخی از سوی سازمان سابق میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و وزارتخانه کنونی، مطرح بود، اما تلاش‌های مالک خانه زند و قاجار در اداره میراث‌فرهنگی استان فارس برای حفظ این بنای تاریخی بی‌نتیجه ماند و سرانجام نیز بیل مکانیکی چاره کار شد و صورت مساله را از ریشه پاک کرد.
بهتر آن بود که معاون میراث فرهنگی استان فارس به جای توجیه تخریب یک خانه تاریخی که می‌توانست با توجه به هنگام نجات یابد، توضیح می‌داد که نخست، دلیل یک دهه تعلل برای ثبت نکردن خانه زند وقاجار شیراز در فهرست آثار ملی کشور چه بود که خانه‌ای با ارزش‌های تاریخی در طول زمان فرسوده شد و بخش هایی از آن فروریخت و مالک بنا نیز توان مرمت آنرا نداشت؟ بهتر بود معاون میراث‌فرهنگی استان فارس در جایگاه حافظ آثار تاریخی و منافع میراث‌فرهنگی کشور به جای نام بردن از یک بنای تاریخی با عنوان «زباله‌دانی» -که بالقوه امکان ثبت در فهرست میراث ملی کشور را داشت- توضیح می‌داد که چرا با درخواست‌های مکرر مالک برای مرمت و حفاظت از این اثر مخالفت شده است؟ که حالا او باید برای توجیه مجوز تخریب یک بنای بالقوه ملی کشور بگوید، خانه زند و قاجار شیراز فاقد ارزش ثبت بود و با درخواست مالک درخصوص تجدید بنا برابر قانون موافقت شده است؟ آیا معاون میراث‌فرهنگی استان فارس فراموش کرده است که در جایگاه صیانت از آثار تاریخی استان فارس و شهر شیراز نشسته است که اینگونه به دفاع از تخریب یک بنای تاریخی برخواسته است؟
