سنگ‌های تاریخی با سرد و گرم شدن هوا آسیب بسیار جدی دیده‌اند و باید هر چه سریع‌تر این آثار به مکانی سربسته منتقل شوند
سنگ‌های تاریخی با قدمت سلجوقی، صفوی، قاجاری و حتی اشکانی و هخامنشی در موزه روباز سنگ هگمتانه در شهر همدان وضعیت خوبی ندارند و طی ۱۰ سال گذشته که این موزه راه‌اندازی شده، هوازدگی موجب خرد شدن بخش‌هایی از سنگ‌ها و فرسایش شدید آن‌ها شده است.
همدان در آستانه فصل سرد است ؛ شهر و استانی که شب‌های سرد آن به منفی ۱۰ درجه می‌رسد و روزهای آن تا ۵ درجه بالای صفر است. در این شرایط سنگ‌های تاریخی موجود در محوطه موزه روباز محوطه باستانی هگمتانه به دلیل فرسایش ناشی از هوازدگی و بارش مکرر نزولات جوی بیش از گذشته در معرض تخریب هستند.
مشاهدات همشهری از موزه روباز سنگ‌های تاریخی محوطه هگمتانه مشخص کرد که حتی تابوت‌های سنگی دوره اشکانی نیز که در این محوطه قرار گرفته اند از بارش نزولات جوی در امان نمانده و آب باران در این تابوت‌های باستانی جمع شده است.
سنگ‌های تاریخی موجود در موزه روباز هگمتانه عمدتا سنگ قبرهای تاریخی هستند که بخش دیگری از آن‌ها سنگ‌های یادمانی متعلق به ادیان آسمانی و بخشی دیگر از آن ها جدا از تابوت‌های اشکانی پایه ستون‌های دوره هخامنشی است.
موزه روباز سنگ‌های تاریخی هگمتانه حدود ۷ پایه ستون هخامنشی نیز دارد که در فرسایش ناشی از تغییرات جوی قرار گرفته‌اند. یکی از پایه ستون‌های هخامنشی از محوطه هگمتانه و بخش دیگری از آن‌ها از کاوش‌های باستان‌شناسی اسدآباد همدان در موزه روباز هگمتانه قرار گرفته‌اند.
اما بخش زیادی از سنگ‌های موجود در این موزه روباز متعلق به دوره هشتم هجری قمری مربوط به دوران سلجوقی، صفویه، قاجاریه و اوایل دوره پهلوی اول است.
تلاش برای صیانت از سنگ های تاریخی
«بهرام توتونچی» مدیر پایگاه میراث فرهنگی محوطه باستانی هگمتانه از تلاش‌ها برای احداث سالن جدید در مخزن امن محوطه هگمتانه برای انتقال سنگ‌های تاریخی که یک دهه است زیر باد و باران و آفتاب دچار فرسایش و آسیب شده‌اند خبر داده است.
او به صدای میراث گفته است که به عنوان حافظان میراث‌فرهنگی باید تلاش کنیم آثار موجود در موزه روباز هگمتانه به دلیل اهمیت و ارزشی که دارند به درستی به نمایش گذاشته شوند.
توتونچی از مخالفان جدی راه‌اندازی موزه روباز هگمتانه برای نمایش سنگ‌های تاریخی در آن مجموعه است. او می‌گوید: اصلا با موزه روباز سنگ‌های تاریخی موافق نیستم. چون معتقدم احترام امامزاده با متولی است.
توتونچی تاکید می‌کند که باید هر چه سریع‌تر تلاش برای انتقال موزه روباز سنگ‌های تاریخی هگمتانه به یک فضای سرپوشیده و مناسب آغاز شود.
مسئولان میراث فرهنگی استان همدان به همراه پایگاه میراث فرهنگی هگمتانه در حال اجرای پروژه ایجاد مخزن امن موزه هگمتانه هستند. قرار است تا کار احداث این مخزن تا بهمن‌ماه به پایان برسد و احتمالا همان روزها نیز از آن بهره‌برداری شود.
مخزن امن؛ مأمن جدید سنگ های تاریخی
رئیس پایگاه میراث‌فرهنگی هگمتانه می‌گوید: یکی از سالن‌های این مخزن به طور موقت در اختیار موزه سنگ قرار می‌گیرد تا سنگ‌های تاریخی موزه روباز هگمتانه برای در امان ماندن از فرسایش بیشتر به این مخزن منتقل شوند.
او می‌گوید: احتمال می‌رود نزدیک‌ترین و در دسترس‌ترین سالن‌های مخزن به موزه سنگ اختصاص پیدا کند تا قطعه سنگ‌هایی که مربوط به دوره‌های تاریخی و اسلامی هستند در یک سالن سرپوشیده با فضای مناسب قرار بگیرند.
براساس اظهارات او به نظر می‌رسد تنها بخشی از سنگ‌های تاریخی موزه روباز سنگ محوطه باستانی هگمتانه شانس انتقال به مخرن امن موزه هگمتانه را داشته باشند. اما آنچه حتمی است تابوت‌های باستانی به جای مانده از دوره اشکانی و سنگ‌های یادمانی تاریخی متعلق به ادیان آسمانی است که در این محوطه روباز نگهداری می‌شوند و همچنان در معرض فرسایش شدید ناشی از بارش نزولات جوی و هوازدگی قرار دارند.میلاد وندایی، باستان‌شناس به همشهری می‌گوید: در توضیح خطر هوازدگی برای سنگ‌های تاریخی موجود در موزه روباز سنگ هگمتانه همین بس که بدانیم در دوره قاجار سنگ را با سرد و گرم کردن خرد می‌کردند و در شهری مانند همدان که دمای هوا در شب و روز ۱۰ درجه سانتیگراد اختلاف دارد وجود سنگ‌های تاریخی در محوطه روباز پشت موزه هگمتانه که به موزه روباز این مجموعه شهرت یافته است، سنگ‌های تاریخی با سرد و گرم شدن هوا آسیب بسیار جدی می‌بینند و باید هر چه سریع‌تر این آثار به مکانی سربسته منتقل شوند.
یک دهه سهل انگاری در حفاظت از سنگ های تاریخی
همدان گنجینه آثار تاریخی ایران است و محوطه باستانی هگمتانه نماد این شهر باستانی برای معرفی جهانی است. هگمتانه اما هنوز شانس جهانی شدن نیافته است. این شهر باستانی که در قلب شهر همدان واقع شده دارای سازه‌های باستانی است که عمدتا با خشت بنا شده‌اند. به همین دلیل باستان‌شناس‌ها علاقه چندانی برای بیرون آوردن تمدن خشتی هگمتانه از اعماق خاک ندارند تا تغییرات آب و هوایی مداوم در شهر همدان و بارش نزولات جوی تمدن خشتی هگمتانه را نابود نکند.
موزه روباز سنگ های تاریخی همدان از یک دهه پیش در شرایطی برای نمایش عمومی قطعات بزرگ سنگ های تاریخی وتابوت‌های اشکانی راه‌اندازی شد و از همان زمان موج انتقادها به این شیوه از نگهداری آثار تاریخی بالا گرفت. حالا اما مسئولان میراث فرهنگی همدان و محوطه باستانی هگمتانه به این نتیجه رسیده‌اند که پس از یک دهه هوازدگی و فرسایش سنگ‌های تاریخی موزه روباز را به مخزن امن منتقل کنند.
