الهام حاجی ملکی
کارشناس ارشد مرمت – دبیر انجمن دوستداران یادمانها/
نخستین ذهنیت از ارگانی به نام «میراث فرهنگی»در میان افکارعمومی، بیتردید حفاظت از مواریث ارزشمند است. اما سوال اینجاست که اداره کل میراثفرهنگی استان قزوین طی دهههای اخیر چه روندی در راستای حفاظت از آنچه وظیفه ذاتی سازمان میراثفرهنگی است طی کرده است؟
نگارنده از اواخر دهه هشتاد تا به امروز این روند را لمس و آسیبشناسی کرده است. اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین به عنوان متولی حفاظت از آثار، ابنیه و بافت تاریخی با چهار آسیب عمده مواجه شد.
ضعف در بدنه کارشناسی: هر ارگانی در ساختار خود بدنهای را با عنوان کارشناسی تعریف و به آن شکل اجرایی میبخشد. این ساختار در سالهای اخیر در قزوین به منفعلترین حالت خود رسید. به طوری که معدود افرادی که در جایگاه حرفهای باقی مانده بودند نیز به پستهایی غیرتخصصی و یا به مناطق منتقل شدند. متاسفانه این تغییر و تحولات غیرکارشناسی طی سالهای اخیر بارز بود. اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین خالی از کارشناسان و صاحبنظران زبده در فضایی غیرتخصصی به صیانت از میراثفرهنگی میپردازد.
تنزل جایگاه معاونت حفظ و احیاء بناها، بافتها و محوطههای تاریخی: اهمیت مباحث تخصصی و فنی در اداره کل میراثفرهنگی استان قزوین را تا جایی میتوان دنبال کرد که معاونت فنی که با عنوان معاونت حفظ و احیاء شناخته میشود؛ در بالاترین جایگاه پس از مدیرکل قرار میگرفت. این جایگاه نیز در اداره کل به حدی تضعیف شد که تنها در حد نظارت بر پروژههای در حال اجرا حضور یافت. بخش مالی و افزایش توجه به قرادادها به جای مباحث فنی با تبدیل شدن به شخص دوم این اداره کل، جایگاه فنی اداره کل میراثفرهنگی استان قزوین را به میزان زیادی تضعیف کرد.
مغفول ماندن امر مستندسازی و حفاظت از بناهای تاریخی: وظیفه ذاتی سازمان میراثفرهنگی و ادارات کل میراثفرهنگی، مستندسازی و صیانت از اموال ثبت شده است. بسیاری از بناهای تاریخی ثبتی که توسط سازمان خریداری شدهاند با آسیبهای جدی مواجهند. به طوری که برخی از آنان تا ویرانی کامل پیش رفتند. این روند تدریجی نابودی آثار تاریخی در اختیار اداره کل میراثفرهنگی، نشان از عدم توان و توجه به وظیفه ذاتی خود است.
منابع مالی: اگر چه در حوزه کلان سازمان میراثفرهنگی کشور و به تبع آن ادارههای کل استانی از بیمهری و عدم تخصیص منابع مالی کافی رنج میبرند؛ اما این موضوع زمانی به شکل فاجعه بروز پیدا میکند که اندک منابع مالی جذب شده نیز به شکل ژورنالیستی (بالابردن آمار مرمت) در پروژههایی تزریق شده که نه تنها تاثیر اساسی برجای نگذاشتهاند، بلکه به دلیل عدم کارشناسی دقیق، آسیبهای جبرانناپذیری به بناها و بافت تاریخی قزوین وارد آورده است.
کوتاه سخن اینکه اداره کل میراثفرهنگی استان قزوین جایگاه رفیعی است که چنانچه نتواند به رفع مشکلات و معضلات درونی بپردازد و با قدرت در حفاظت از این آثار گام بردارد، همچون گذشته نادیده گرفته شده و از تصمیمات کنار گذاشته خواهد شد.
نبود کارشناس حرفهای در نظارت بر رویدادها و جلسات مختلف، ضعف مدیریتی و افول جایگاه افراد، فاصله گرفتن از وظایف ذاتی و عدم تخصیص بودجه مناسب در پیشبرد اهداف، این ادارهکل را با آسیب مواجه ساخته است که ترمیم ساختار تضعیف شده، نخستین گام در بازیابی جایگاه اداره کل میراثفرهنگی استان قزوین است.
Discussion۱ دیدگاه
متاسفانه مساله تضعیف معاونت میراثفرهنگی، عمومی و برنامهریزی شده است. طبق بخشنامهای که معاونت میراث فرهنگی سازمان در سال ۹۳ ابلاغ نمود، معاونان میراثفرهنگی میبایست فقط دانشآموخته رشته معماری و مرمت باشند و در عمل ورود مدیریت رشته باستانشناسی که مادر میراثفرهنگی محسوب میگردد ممنوع شد. وقتی تنها، رزومه و عملکرد یک معاون به مرمت و بالا بردن آمارهای بیتاثیر محاسبه میگردد، بهتر از این انتظار نمیرود.