هرکول همدان نیازمند حفاظت است/نقش برجسته الیمایی همدان در حال تخریب است

صدای میراث: نقش برجسته الیمایی متعلق به دوره پارتی در دره هزار پیچ همدان که شباهت زیادی به نقش برجسته هرکول در بیستون دارد در حال فرسایش و تخریب است.

هرکول همدان، نقش برجسته‌ای در جنوب شرق شهر همدان و نزدیک مرز همدان – تویسرکان در ۵ کیلومتری قله یخچال از قله‌های مرتفع کوه الوند قرار گرفته است.

گذر از باغ‌های دره مرادبیک در مسیر پر پیچ و خم دره هزار پیچ با طی حدود ۹ کیلومتر از آبشار گنجنامه و در ۶۰۰ متری جان پناه ایزدی، نقش برجسته الیمایی همدان قرار گرفته است. در این نقش برجسته مردی لمیده بر سطحی برآمده نقش شده است که بر دست چپ خود که جامی را تا زیر گردن بالا آورده است تکیه زده است.

آثار الیمایی بیشتر در جنوب غرب ایران در خوزستان قرار دارند. اما این نقش برجسته سر از کوه الوند همدان درآورده است. نقش برجسته الیمایی الوند، با وجود آن که به ثبت ملی نیز رسیده است اما همچنان به حال خود رها شده و در معرض فرسایش ناشی از تغییرات آب‌وهوایی و میله‌گذاری کوهنوردها است.

همین عوامل موجب شده است با وجود دور افتاده بودن این نقش برجسته، آثار تخریب بر چهره مرد الیمایی مشهود باشد. چشم راست نقش برجسته مرد الیمایی تخریب شده و آثار حفاری غیرمجاز در کنار این اثر به وضوح قابل مشاهده است.

شرق کوهستان الوند دارای آثار غنی از دوره‌های مختلف باستان شناسی از جمله دوره تاریخی است که تاکنون مورد پژوهش و بررسی دقیق قرار نگرفته است.

نقش برجسته الیمایی تا سال ۸۵ سالم بود

«ایمان روناسی» باستان‌شناس دوره تاریخی که بر آثار دوره اشکانی در همدان و ملایر و فامنین و تپه نوشیجان کار کرده است و پرونده ثبت ملی نقش برجسته الیمایی همدان را انجام داده است در گفت‌وگو با صدای‌میراث با اعلام این موضوع که نقش برجسته الیمایی همدان در ارتفاعات شرقی کوه الوند، برای نخستین‌بار  در سال ۸۴ مشاهده شد گفت: پس از تکمیل پرونده این اثر در سال ۹۳ ثبت ملی شد.

او با اشاره به ویژگی‌های این نقش برجسته افزود: در این نقش برجسته تصویر مرد لمیده‌ای به سبک نقوش الیمایی دوره اشکانی مشاهده می‌شود که شبیه به آثار الیمایی خوزستان و منطقه جنوب غرب کشور است.

به گفته روناسی در تصاویر حک شده بر این نقش برجسته در درست راست شخصی که تصویر او حک شده است، یک جام قرار دارد و در دست چپ او نقشی شبیه به خنجر یا کمان بود که اکنون از بین رفته است.

این باستان شناس با تاکید بر این که تا سال‌های ۸۴ و ۸۵ نقش برجسته الیمایی همدان بسیار سالم مانده بود افزود: این نقش برجسته به لحاظ حالت چهره، مشبک بودن اثر و… بسیار شبیه به نقوش الیمایی است و حتی می‌توان این اثر را به لحاظ سبک نشستن و لمیدن شخصی که در نقش برجسته کوه الوند حک شده است با نقش برجسته هرکول در کرمانشاه مقایسه کرد.

هرکول همدان رها شده است

روناسی گفت: در حال حاضر این نقش برجسته رها شده است و اداره میراث‌فرهنگی همدان نیز کاری برای آن انجام نمی‌دهد.

وی افزود: سال ۸۷ درخواست بررسی شناسایی در الوند شرقی و غربی را به اداره میراث‌فرهنگی استان همدان ارایه کردم. اما با وجود موافقت پژوهشکده باستان‌شناسی اداره میراث فرهنگی استان همدان برای آغاز پروژه بررسی محوطه‌ها و آثار الوند شرقی و غربی اهمال کرده است.

این باستان شناس دوره تاریخی با اشاره به نیاز محوطه‌های تاریخی الوند شرقی و غربی به بررسی و شناسایی آثار گفت: بخش شرقی و غربی کوهستان الوند مملو از آثار دوره‌ تاریخی است. به ویژه آن که در کمتر از ۵ کیلومتری نقش برجسته هرکول یک آتشدان قرار دارد که مربوط به دوره تاریخی است.

ایمان روناسی تاکید کرد: باید اقدامات حفاظتی برای حفظ نقش برجسته الیمایی همدان انجام شود که یکی از آن‌ها تغییر مسیر کوهنوردها است.

به گفته این باستان‌شناس، انجام اقدامات مطالعاتی بر نقش برجسته الیمایی همدان در کوهستان الوند ضروری است.