صدای میراث: باستان شناسانی که سال گذشته در آبراهه تخت جمشید یک اسکلت دوران فراهخامنشی را یافتند پس از بررسیهای انسان شناسی و دیرین آسیب شناسی جزئیات تازهای را در مورد مرگ احتمالا بسیار دردناک او در اختیار صدای میراث قرار دادند.
محمدکاظم فیضالله شوشتری، کارشناس ارشد باستان شناسی دانشگاه تهران و واحد انسانشناسی جسمانی موسسه باستان شناسی این دانشگاه که اسکلت یافت شده در آبراهههای تخت جمشید را بررسی علمی کرده است، در گفتوگو با صدای میراث با تشریح شیوه جان باختن این جوان در دوران فراهخامنشی- در حدود ۲۳۰۰ سال پیش- در آبراهه های تخت جمشید اعلام کرد که آسیب شناسی استخوانهای پا و کمر نشان داد که او به احتمال زیاد یک سرباز یا گارگر حدودا ۲۵ ساله بوده است.
شوشتری، کارشناس ارشد باستان شناسی دانشگاه تهران که در گروه کاوش باستان شناختی آبراهه های تخت جمشید مسئولیت انسان شناسی و دیدین آسیب شناسی اسکلت نویافته را برعهده داشت، اعلام کرد: بررسی های آسیب شناسی اسکلت یافت شده در آبراهه تخت جمشید مشخص کرد که سایش دندانهای اسکلت با توجه به سن آن که در دهه سوم زندگی بوده بسیار زیاد بود و میتواند نشانه ای از دندان قروچه باشد. چون مفاصل فک در جمجمه در دو طرف دچار سایش بودند و حتی لبه های آن ها نیز خوردگی داشت.
او از مرگ دردناک این فرد هم سخن گفت و اعلام کرد: در بررسی استخوان های صورت مشخص شد که فک پایین اسکلت دچار آسیب ناشی از ضربه شده که نزدیک مرگش ایجاد شده بود. بنابراین نشان می دهد که پیش از مرگ ضربه ای شبیه به مشت به فک پایین او اصابت کرده است و این جوان بعد از مدت کوتاهی هم جان خود را از دست داده است. این مدت کوتاه می تواند بین چند ساعت تا دو هفته باشد.
بررسی های محمد کاظم فیضالله شوشتری، انسان شناس جسمانی و دیرین آسیبشناس همچنین مشخص کرد که فرد درگذشته دارای خار پاشنه در یکی از پاهای خود و همچنین دارای خارشدگی استخوان های هر دو ساق پا بوده که نشان می دهد این عارضهها به دلیل فعالیت زیاد پاها شاید به دلیل رژه مداوم و حمل وسایل سنگین ایجاد شده است.
شوشتری به صدای میراث گفت: یک مورد آبسه دندان در فک بالایی اسکلت نیز تشخیص داده شد که باعث تحلیل رفتن بخشی از استخوان فک شده بودکه نشانه پوسیدگی و عفونت دندان است. البته این عامل دلیل مرگ نبوده است اما بدون شک درد زیادی را به فرد تحمیل کرده است.
او می گوید: اگرچه در بررسی استخوانها نشانی از ضربات شمشیر و چاقو مشاهده نشده اما او می توانسته جراحاتی در بافت های نرم بدن هم داشته باشد که منجر به خونریزی و تحمیل درد مضاعف و حتی مرگ ناشی از خونریزی شدید شده باشد. با توجه به شکل کشف و کاوش شده اسکلت در آبراهه ، در نهایت میتوان گفت جوان مذکور احتمالا از شدت درد هر دو زانوی خود را در بغل گرفته و در حال چمباتمه جان باخته است. بنا بر اظهارات شوشتری، انسان شناس تیم کاوش در کنار اسکلت هیچ نشانی از ابزارهای جنگی و یا آثار و اشیایی که او احتمالا با خود حمل میکرد یافت نشد۔ این موضوع احتمالا بیانگر وضعیت اجتماعی پایین، یا شرایط غمبار و محقرانه و حتی خطرناک دوران زندگی فرد صاحب اسکلت و در نهایت مرگ دردناک و در انزوای او باشد. با این حال ظاهرا افرادی از وجود فرد ناشناس درون آبراهه آگاه بوده اند۔ همان افراد احتمالا اندک متعلقات او را برداشته و البته سه عدد سنگ بر روی وی قرار داده بودند ۔۔ شاید برای اینکه جریان آب موقت درون آبراه فرد را جابجا نکند۔
کاوش فصل ششم آبراهه های تخت جمشید در پاییز سال گذشته – ۱۴۰۲- به سرپرستی دکتر علی اسدی عضو هیات علمی دانشگاه هنر شیراز صورت گرفت۔