صدای میراث: خبر کوتاه بود. «۱۹۵۶ قلم شی باستانی در فرودگاه امام خمینی (ره) تهران کشف شد.» این خبر در شرایطی در سرتیتر رسانه های حوزه میراث فرهنگی و خبرگزاریها قرار گرفت که صدای میراث دو هفته پیش از رونمایی این آثار که شب گذشته با حضور سردار حسین مهری، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی و تنها با حضور نماینده ای از روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی رونمایی شد، از کشف و دستگیری ۶ عضو یک شبکه قاچاق سنگ های باستانی ایران در فرودگاه امام خمینی (ره) اطلاع یافته بود. اما انتشار این خبر را به پیگیری و کشف جزئیات بیشتر موکول کرده بود.
در خبر منتشر شده از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور هیچ جزئیات بیشتری در اینباره که سنگ های کشف شده متعلق به چه دوره های تاریخی ایران هستند وجود نداشت. با این حال صدای میراث از دو هفته قبل تحقیقات خود را برای انتشار جزئیات بیشتر از کشف اخیر در فرودگاه امام خمینی (ره) آغاز کرد.
این دومین بار پس از انتشار نخستین گزارش تحقیقی صدای میراث از کشف کریدور امن قاچاق اشیای تاریخی ایران در فرودگاه امام خمینی (ره ) تهران است که بار دیگر موضوع قاچاق اشیای تاریخی ایران این بار در قالب سنگ های قیمتی از فرودگاه امام خمینی (ره) تهران منتشر میشود.
تلاش برای قاچاق سنگ ها و مهرهای هخامنشی، ساسانی و احتمالا عیلامی از کریدور فرودگاه امام خمینی(ره)
اما ماجرای این قاچاق چه بود و چرا سنگ های غارت شده از قبرهای باستانی ایران در جنوب و جنوب شرق و شمال کشور راهی چین میشدند؟ صدای میراث در بررسی های خود در این روزهای اخیر متوجه شد که سرشبکه خرید و فروش سنگ های قیمتی و باستانی ایران در یک دفتر پست در یکی از بخش های شهرستان جیرفت مشغول به کار است. او پیشتر به عنوان پیمانکار در پروژههای عمرانی و تاسیساتی مشغول به کار بوده که در یکی از همین پروژه ها به اشیای تاریخی برخورد می کند و از آن پس به حفاری غیرمجاز روی می آورد. بخش زیادی از سنگهای کشف شده توسط همین فرد که با ترغیب مردم محلی به شکافتن قبور باستانی و حفاری غیرمجاز از زیر خاک بیرون آمده اند به بازار اشیای تاریخی تزریق و سر از خیابان منوچهری تهران درآورده اند.
سنگ های کشف شده از چمدان قاچاقچیان در فرودگاه امام خمینی شامل مهرهای باستانی لوله ای و سنگ های قیمتی باستانی از دوره هخامنشی و ساسانی تا دوره های بعدتر هستند. اگرچه کارشناسان میراث فرهنگی در بررسی های خود هنوز اعلام نکرده اند که سنگ های کشف شده متعلق به چه دورانی هستند، اما صدای میراث توانست با تماس یکی از مالباختگان بازار زیرزمینی قاچاق اشیای تاریخی که بخشی از سنگ های حاصل از حفاری های غیرمجاز متعلق به او بود و در چمدان قاچاقچیان در فرودگاه امام خمینی(ره) کشف شد، اطلاع یابد که برخی از سنگ های کشف شده در فرودگاه امام خمینی (ره) متعلق به قبور دوران عیلامی، گردبندهای تزئینی و مهرها و سنگ های هخامنشی و همچنین مهرها و سنگها و تزئینات دوره ساسانی هستند. به گفته این حفار غیرمجاز، سنگهای کشف شده متعلق به محوطه های باستانی جیرفت در کرمان، خوزستان و قبرهای شمال ایران هستند که قرار بود در نمایشگاهی در شهر شانگهای چین به یک خریدار چینی و به قیمت چندین میلیارد تومان فروخته شود.
خریدار چینی کلکسیونر آثار باستانی است
صدای میراث اما ردگیری خریدار سنگ های باستانی ایران در شانگهای چین را آغاز کرد و به نتایج جالبی رسید. یک مجموعه دار خصوصی سنگهای باستانی و قیمتی در چین پیش از ورود این محموله به آن کشور توانسته است مهرهای لوله ای باستانی ایران با نقوش هخامنشی و عیلامی را پیشتر خریداری و در مجموعه خود نگاهداری و برای فروش عرضه کند.
«ویتان» خریدار سنگ های باستانی ایران در چین بود. مجموعه دار آثار باستانی که مهرهای دوران هخامنشی و عیلامی و حتی ساسانی را در صفحات مجازی خود برای فروش گذاشته و در میان آثار موجود در کلکسیون او، مشاهده اشیای قبور تاریخی ایران نیز کاملا مشهود است. او خریدار اصلی آثار غارت شده از قبرهای باستانی ایران بود.
اما قاچاقچیان از کجا آمده بودند؟ آن ها شش نفر بودند، دو نفر از آن ها با ساک و چمدانی از سنگ ها و مهرهای باستانی از کرمان به فرودگاه امام خمینی (ره) رسیدند. چهار نفر دیگر از خیابان منوچهری تهران قصد رفتن به شانگهای کردند. تنها یک برخورد و یک احوالپرسی به دلیل آشنایی قبلی اعضای این باند کافی بود بود تا ماموران یگان حفاظت میراث فرهنگی استان تهران و پلیس فرودگاه که دو عضو این باند جداگانه قاچاق آثار تاریخی را زیر نظر داشتند هر شش نفر را دستگیر کنند و حدود ۲ هزار سنگ قیمتی که بیشتر آن ها سنگهای باستانی حاصل از غارت قبرها و محوطه های باستانی ایران بود کشف شود.
این دومین بار است که کشف محموله قاچاق اشیای تاریخی ایران در فرودگاه امام خمینی(ره) رسانه ای شده است. بار نخست صدای میراث از کشف باند قاچاق بین المللی آثار تاریخی در فرودگاه امام خمینی و دستگیری اعضای آن در پرواز تهران – دوبی خبر داد و حالا این یگان حفاظت میراث فرهنگی است که با گذشت بیش از ۱۰ روز از دستگیری اعضای شبکه بین الملی قاچاق آثار تاریخی ایران در فرودگاه امام خمینی (ره) خبر می دهد.
کارمند دفتر پست سرشبکه قاچاق اشیای باستانی جیرفت؟
براساس پیگیری های صدای میراث، سنگ های باستانی همگی حاصل غارت حفاران غیرمجاز در محوطه های باستانی مناطق مختلف ایران است که بصورت دست به دست و چندین خرید و فروش به دست شبکه اصلی قاچاق رسیده است. سنگ های جیرفت که گفته می شود متعلق به دوران ساسانی و هخامنشی هستند اما یک مطنون اصلی دارد، کارمند دفتر پست یکی از بخش های جیرفت در کرمان که در پوشش کارمند اداره پست اقدام به ترغیب مردم محلی برای حفاری های غیرمجاز و خرید سنگ های قیمتی و مهرهای باستانی حاصل از حفاری های غیرمجاز به قیمت ۲ تا ۱۰ میلیون تومان از آن ها و فروش اشیای باستانی به قیمت ۲۰۰ میلیون تومان به شبکه قاچاق اشیای تاریخی در داخل کشور با استفاده از بسته بندی مطمئن در دفتر پستی خود کرده است.