صدای میراث: گورستان تاریخی مریان در گیلان درحالی سال ۸۵ تعیین حریم شد و سال ۹۱ نیز با دستور رئیس سازمان میراث فرهنگی مصوبه آن ابلاغ شد که هم اکنون گفته می‌شود این گورستان ۲۰۰ هکتاری دیگر با بتن‌ریزی‌های گسترده و ساخت‌وسازهای افسار گسیخته تبدیل به «شهرک مریان» شده است.
مدیر سابق پایگاه تاریخی مریان می‌گوید: این گورستان تاریخی که پیرامون آن نخستین کتیبه میخی به زبان اورارتویی کشف شد دیگر ارزش مطالعاتی ندارد.
مریان یکی از کهن‌ترین گورستان‌های پیش از تاریخ ایران محسوب می‌شود که حالا مثل بسیاری از گورستان‌های تاریخی ایران از وضعیت اسفبار برخوردار است.
این گورستان ۲۰۰ هکتاری که گورهای آن دخمه‌ای و چند طبقه هستند، حالا بیش از آنکه شبیه به گورستان تاریخی باشد تبدیل به شهرک مسکونی شده است.
«محمدرضا خلعتبری» باستان‌شناس و مدیر سابق پایگاه مریان در استان گیلان در رابطه با وضعیت نابسامان این گورستان تاریخی می‌گوید: بی‌توجهی به آثار تاریخی عمومیت پیدا کرده و در این میان گورستان‌های تاریخی به دلیل آنکه آثاری در سطح آن وجود ندارد بیشتر دچار آسیب شده‌اند.
او می‌گوید: حفاری‌های گسترده‌ای که برای دستیابی به گنج صورت می‌گیرد در گورستانها بیش از سایر محوطه‌های تاریخی است. این درحالی است که سطح بی‌توجهی در گورستان‌های تاریخی بیش از سایر محوطه‌های تاریخی است.
خلعتبری که خود تعیین حریم گورستان تاریخی را انجام داده است، در مورد به وضعیت فعلی این گورستان می‌گوید: با اینکه گورستان تاریخی مریان در سال ۸۵ تعیین حریم شد و مصوبه آن در سال ۹۱ ابلاغ شد اما با این وجود شاهد دست‌اندازی‌های زیادی در این محوطه بسیار مهم تاریخی هستیم.
این باستان‌شناس تاکید کرد: در مریان سه فصل حفاری علمی صورت گرفت و در نزدیکی این گورستان، محوطه بسیار عظیمی وجود دارد که نخستین کتیبه میخی به زبان اورارتویی در آن پیدا شد اما گزارش‌ها حاکی از آن است که مریان دیگر یک گورستان نیست بلکه شهرک مریان است.
به گفته خلعتبری، به دلیل ضعف مدیریت استان و عدم مقابله با سوداگران، مجوز ویلاسازی‌های گسترده در این محوطه صادر شد، به طوری که هم اکنون مریان یک نمونه رقت‌بار از مجوز‌های صادر شده برای ساخت‌وساز است.
این باستان‌شناس می‌گوید: من آنجا بودم که دیدم ظروف سفالی را برمی‌داشتند و روی آن بتن می‌ریختند و این برای من که سال‌ها برای پایگاه و تعیین حریم این گورستان تلاش کرده بودم یک فاجعه بزرگ بود.
آنطور که این باستان‌شناس می‌گوید: گورستان ۲۰۰ هکتاری مریان حالا دیگر ارزش مطالعاتی خود را از دست داده است و پس از سه فصل کاوش مداوم به صورت شهرک مسکونی درآمده است.
Discussion۲ دیدگاه
با سلام
متن مربوط به بتون ریزى در گورستانهاى تاریخى مریان تالش نوشته اقاى محمد رضا خلعتبرى را خواندم. من در تمام دوره فعالیت ایشان در مریان ودیکر نواحى منطقه فعالیتهاى ایشان را زیر نظر داشتم. چون خودم نسل اندر نسل اهل مریان هستیم. تخریب گورستانها از زمانى اغاز شد که پاى اقاى خلعتبرى به اینجا باز شد. نوشته ایشان از روى دلسوزى نیست بلکه بیشتر به این دلیل است که هم مردم محلى و هم سازمان از ادامه کار ایشان به دلایل مختلف جلوکیرى کردند. اقاى خلعتبرى کار باستان شناسى نمى کردند. بلکه تماما کار گورکاوى مى کردند
اگر قرار شد روزى به این موضوع در مرجع صلاحیت دارى. رسیدگى شود من با مستندات و شاهدانى که در محل دارم اولین شاکى وى خواهم بود. بعد از اخراج ایشان از مریان روند ساخت و ساز تا حدود زیادى نظام مند هم شده. ومردم در نبود ایشان و تعطیلى پایگاه راحت تر وضابطه مند تر مى سازند.
بهتر است اقاى خلعتبرى خاموش باشند که این شیون یک تف سر بالاست.
با احترام دکتر محمد تقى رهنمایى
سلام. اقای رهنمایی ، متن شما ا ز نظر گذشت . لازم دیدم علیرغم میل باطنی‌ام به توجه به این گونه مطالب که از روی بخار … به خلاف گاهی از حنجره بیرون می‌آید خلاصه‌وار پاسخی داده باشم.
۱ – شما اساسا در جایگاهی نیستید که در ارتباط با دانش باستان‌شناسی اظهارنظر کنید، بهتر است در رشته خود منشا خدماتی باشید که تا به حال چیزی از شما دیده نشد.
۲- اینجانب از مریان رانده نشدم، بلکه با مرگ ناگهانی یگانه پسرم ادامه کارهای میدانی نه در تالش که در هیچ کجا را نپذیرفتم و تنها به کار تدوین نتایج کارهای پژوهشی میدانی پرداختم که انتشار ۷ مجلد از کارهای پژوهشی تالش حاصل ان بوده است.
۳- گفتید که کارهای اینجانب در منطقه تالش را زیرنظر داشتید. شما چکاره و چه دانشی در ارتباط با علم باستان‌شناسی دارید؟ این قضاوت باید از سوی مسئولین باستان‌شناسی کشور صورت گیرد که آنان کارهای پژوهشی تالش رابر تارک کارهای علمی صورت گرفته می‌دانند. (مقدمه کتاب‌های تالش را که از سوی پژوهشگاه نگاشته شده بخوانید).
۴- حقارت شما در ارتباط با کارهای پژوهشی تالش زمانی جرقه خورد که در همایش ارمنستان شاهد جایگاه رفیع ارایه کارهای علمی تالش شده اید.
۵- شما یک روز راجع به باستان‌شناسی، روز دیگر راجع به مسایل مردم‌شناسی و دیگر روز راجع به انسان‌شناسی منطقه اظهارنظر می‌کنید. آیا می‌دانید در فرهنگ ما همه‌کاره هیچکاره است؟
۶- شما اگر جایگاه علمی مورد قبول و یا شخصیتی داشتید در انجمن تالشیان مقیم مرکز لااقل حضور فیزیکی داشتید نه اینکه منفور همگان باشید.
۷- اگر شما دغدغه میراث به جا مانده قوم تالش را داشتید، ویلای خود را در مرکز بقایای گورستان باستانی مریان نمی‌ساختید و این «وا امتا» برای آن است که اجرای ضوابط ارایه شده دامنگیر شما نشود. لذا بهتر است در ویلای خود دوستان معلوم‌الحال خود را جمع کنیدو … خاموش بمانید که این دهن باز کردن‌ها چیزی جز انتشار بوی … در پی ندارد.
متین‌باش که تو را صرف‌نظر از جایگاه علمی یارای همسو قرار گرفتن با خاندان بزرگ … نیست.