توسط : 
صدای میراث: راه آهن شمال – جنوب ایران عصر امروز در چهل و چهارمین اجلاس جهانی کمیته میراث فرهنگی یونسکو که از بیم ابتلا به کرونا به صورت مجازی و به میزبانی چین برگزار شد، به ثبت جهانی رسید.
به گزارش صدای میراث، این نخستین میراث صنعتی معاصر ایران است که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت می‌شود. برخورداری از ارزش های جهان، دارا بودن چشم‌اندازهای فرهنگی متعدد، تاثیرگذاری در تعاملات ملت‌ها، خلاقیت و منحصر به فرد بودن در معماری و مهندسی، برخورداری از بیش از یکصد ایستگاه در طول مسیر، ۱۵۰۰ کیلومتر طول، اثربخشی در اقتصاد، پل فرهنگی میان کشورهای آسیای مرکزی و کشورهای عربی، خط اتصال دریای خزر با خلیج‌فارس، تاثیر در گشودن دروازه‌های کشورها به روی یکدیگر، همگی از شاخصه‌هایی بود که کشورهای حاضر در اجلاس یونسکو را به حمایت از ثبت جهانی مسیر راه آهن شمال-جنوب ایران وادار کرد.
این رای اما در غیاب معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی که مسئول تدوین پرونده های ثبت جهانی ایران است صادر شد. صدای میراث اطلاع یافته است که محمدحسن طالبیان که به منظور پیگیری ثبت جهانی راه آهن شمال – جنوب ایران به پاریس سفر کرده است، از چند روز پیش به دلیل ابتلا به کرونا و درگیری ۵۰ درصدی ریه در بخش آی. سی. یو یکی از بیمارستان‌های پاریس بستری است و تحت مراقبت است.
تدوین پرونده ثبت جهانی مسیر راه‌آهن شمال و جنوب ایران در سال ۹۷ آغاز شد. ساخت مسیر راه‌آهن سراسری ایران از بندر ترکمن در شمال کشور آغاز شد و به بندر امام‌خمینی در جنوب کشور منتهی شد. آغاز احداث راه‌آهن ایران در سال ۱۳۰۵ شمسی به تصویب رسید و یک‌سال بعد از آن بود که مهندسان ایرانی، آلمانی و آمریکایی احداث این مسیر ۱۳۹۴ کیلومتری را آغاز کردند. مسیر راه‌آهن سراسری ایران نه‌تنها از حیث تکنیک و کیفیت ساخت، بلکه از بعد گردشگری و برخورداری از مناظر و جاذبه‌های طبیعی ویژه در جهان حائز اهمیت است و به همین دلیل نیز هم راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران و هم وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این مسیر تاریخی را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو درنظر داشتند و حالا قرار است یونسکو در اجلاس چین رأی به جهانی‌شدن این مسیر مملو از جاذبه‌های طبیعی، بناهاو پل‌ها و ایستگاه‌ها و تاسیسات و حتی لوکوموتیوهای تاریخی بدهد.
اگرچه پیشینه احداث و بهره‌برداری موفق نخستین راه‌آهن در ایران به دوره قاجار و سال ۱۲۲۷ خورشیدی (۱۸۴۸ میلادی) از رشت به بندر پیربازار و بندر انزلی بازمی‌گردد که بقایای آن همچنان در مسیر رشت به پیربازار با یک لوکوموتیو بخار در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان وجود دارد اما تحقق کامل این آرزوی ملی تا سال ۱۳۰۶ به طول انجامید. در سال ۱۳۰۶، قرارداد نقشه‌برداری برای احداث خطوط راه‌آهن با کنسرسیومی متشکل از کمپانی آمریکایی یولن و شرکت‌های آلمانی فیلیپ هولتسمان – ویولیوس برگر و زیمینس باواونیون به بهای هر کیلومتر حداکثر ۳۶۸ تومان بسته شد.
بهره‌برداری کامل از راه‌آهن سراسری ایران در سال۱۳۱۴ آغاز شد و علی منصور، وزیر راه و شهرسازی وقت، در دوازدهم مرداد ۱۳۱۴ لایحه‌ای برای تشکیل مؤسسه راه‌آهن دولتی کشور به تصویب مجلس شورای ملی رساند تا از اول مهر ۱۳۱۴ «نگاهداری و به‌کارانداختن همه اموال و اثاثیه و ابنیه و وسایل نقلیه و ساختمان‌های فنی متعلق به خطوط آهن و کشتیرانی دریاچه ارومیه» را به‌عهده بگیرد.
پرونده ثبت جهانی مسیر راه‌آهن سراسری شمال – جنوب ایران در یونسکو به هشت ناحیه با خصوصیات مشترک اقلیمی در داخل هر ناحیه و متمایز با سایر نواحی تقسیم شد و ۸۹ ایستگاه منتخب نیز به‌دلیل اهمیت ارزش‌های تاریخی و کارکردی مورد مطالعه و مستندنگاری قرار گرفت.
این مسیر از بندر ترکمن در شمالی‌ترین نقطه آن آغاز و به بندر امام‌خمینی در جنوبی‌ترین نقطه منتهی می‌شود و در میانه راه از ایستگاه‌های مهمی همچون قائمشهر، گدوک، گرمسار، تهران، اراک، دورود، شهبازان و اندیمشک عبور می‌کند.
کمیته میراث جهانی قرار است در این نشست در روزهای آینده دیگر پرونده کشورمان منظر فرهنگی اورامانات (هورامان) را برای ثبت جهانی بررسی کند.
راه آهن شمال – جنوب ایران اما در بخش نخست خود که جنبه تاریخی دارد و بیشترین تاثیر را در پیروزی متفقین در جنگ جهانی دوم داشت، لقب پل پیروزی را در اتفاقات پس از جنگ جهانی دوم برای ایران به ارمغان آورد.
راه آهن شمال – جنوب ایران البته نخستین میراث صنعتی معاصر ایران است که به دلیل برخورداری از ارزش‌های جهانی رای قاطع کشورهای حاضر در یونسکو را برای ثبت جهانی به دست آورد.
