رمزگشایی از لغو مراسم روز جهانی گردشگری در دقیقه ۹۰

محمد باریکانی

روزنامه‌نگار/

اسفندماه سال ۹۶ برنامه‌ریزی‌ها برای برگزاری روز جهانی گردشگری که هر سال در پنجم مهرماه در سراسر جهان از جمله ایران برپا می شود، آغاز شد. اما تصمیم رییس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور در دقیقه ۹۰ تغییر کرد و تمام برنامه‌ریزی‌ها و اعتباری که صرف برپایی این مراسم ۸ ماه پس از اتخاذ تصمیم به برگزاری رویداد روز جهانی گردشگری از بین رفت. این نخستین سال است که در بیش از ۳۰ سال برپایی مراسم روز جهانی گردشگری در ایران، برپایی این مراسم برخلاف عرف همیشگی لغو شد.

مراسم روز جهانی گردشگری امسال قرار بود در ۳ روز برگزار شود و کارگاه‌های علمی و تخصصی برای بهبود وضعیت گردشگری ایران و رونق گردشگری الکترونیک براساس شعار امسال سازمان جهانی جهانگردی و همچنین نخستین همایش بزرگ جامعه هتلداران به منظور ارایه مطالبات جامعه هتلداری ایران به سازمان میراث‌فرهنگی و به نمایندگی از دولت برگزار شود و البته تمامی شئونات اسلامی و رعایت احترام و ادب نسبت به خاندان نبوت و امامت و حفظ حرمت اباعبدالله حسین(ع) نیز در آن حفظ شود. اما تصمیم مونسان در دقیقه ۹۰ تغییر کرد و همه برنامه‌ریزی‌ها و بودجه‌ای که از ۸ ماه پیش استارت برگزاری آن خورده بود و از تیرماه سال ۹۷ ستاد برگزاری این مراسم بصورت رسمی در اداره کل بازاریابی و تبلیغات معاونت گردشگری تشکیل شد، ناگهان از بین رفت.

اطلاعیه متناقض

سازمان میراث‌فرهنگی یک بهانه جالب آورد تا از برپایی روز جهانی گردشگری با حفظ شعائر مذهبی و رعایت حرمت خون اباعبدالله حسین (ع) در ایام محرم که می‌توانست به ترویج گردشگری مذهبی کشور نیز کمک کند، جلوگیری کند. آن بهانه فرا رسیدن هفتمین روز شهادت اباعبدالله الحسین(ع) بود. درحالی که تاریخ برگزاری روز جهانی گردشگری، هشت روز پس از سالروز به شهادت رسیدن حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بود.

سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، سال گذشته در سومین روز از آغاز ایام محرم اقدام به برپایی مراسم روز جهانی گردشگری کرد. در آن مراسم که با حضور فرماندهان ارشد سپاه و نیروی انتظامی و جمع زیادی از سفرای خارجی و فعالان گردشگری برگزار شد، حتی تعزیه اباعبدالله الحسین(ع)، نوحه‌خوانی و روایت عاشورایی نیز به اجرا درآمد بدون آن که خدشه ای بر شعائر دینی و اسلامی کشور وارد شود. حتی از ۴ سال قبل روز جهانی گردشگری مصادف با ماه صفر بود اما مراسم‌های اینروز با رعایت شئونات ویژه این ماه برگزار می شد.

امسال اما این مراسم مصادف با ماه محرم شد و می‌توانست تبدیل به فرصتی برای تقویت گردشگری مذهبی کشور و نمایش آیین‌ها و مراسم عاشورایی ثبت ملی شده کشور در حضور سفرای خارجی باشد.

سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در اقدامی عجیب مراسمی را که از تیرماه برنامه‌ریزی و بودجه برای آن صرف شده بود و می‌توانست تبدیل به یک مراسم آیینی و مروج گردشگری زیارتی و مذهبی با محوریت پیاده‌روی اربعین یا حتی سفر به عتبات عالیات و معرفی آیین‌های عاشورایی شود، بصورت یکجانبه لغو کرد.

رییس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری حتی خود را ملزم به توضیح به افکارعمومی درباره دلیل مشخص لغو مراسم روز جهانی جهانگردی ندانست. تنها یک هفته پیش از برپایی مراسم روز جهانی گردشگری در اطلاعیه خود، پس از آن که بهانه آورد که مراسم روز جهانی گردشگری به دلیل فرا رسیدن هفتمین روز از سالروز شهادت حضرت سیدالشهداء (ع) برگزار نمی‌کند، در همان اطلاعیه اعلام کرد که برپایی این روز را به بخش خصوصی سپرده و استان‌ها نیز می‌توانند مراسم روز جهانی گردشگری را برگزار کنند.

در اطلاعیه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور که می‌توان آن را فرار از مسئولیت دانست، آمده بود:«ضمن گرامیداشت ایام سوگواری محرم و حفظ حرمت هفتمین شب شهادت حضرت امام حسین (ع) و همچنین به منظور پرهیز از همایش‌های متعدد و موازی، مراسم جداگانه‌ای به مناسبت روز جهانی جهانگردی از سوی این سازمان برگزار نمی‌شود، ولی ادارات کل استانی ضمن حفظ شئونات و حرمت این ایام همچون سنوات گذشته ویژه‌برنامه‌هایی خواهند داشت.»

این اطلاعیه البته بخش دیگری نیز داشت:«با توجه به برگزاری مراسم‌هایی از سوی جامعه هتل داران ایران، انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران و سایر تشکل‌های بخش خصوصی گردشگری به مناسبت روز جهانی جهانگردی و هفته گردشگری، سازمان میراث فرهنگی ضمن پرهیز از برگزاری مراسم موازی و با تأکید بر حفظ شعائر ایام محرم در این برنامه ها، در راستای تقویت زحمات و اقدامات بخش خصوصی در این زمینه همکاری و تلاش می‌کند.»

سرانجام یک تصمیم و بودجه روزجهانی  

چهارم مهرماه اما، نخستین همایش جامعه هتلداران ایران که پیشتر در برنامه‌های برگزاری روز جهانی جهانگردی گنجانده شده بود برگزار شد و علی اصغر مونسان به همراه معاونان خود در این همایش حضور یافت. سخنرانی کرد و هیچ توضیح بیشتری که چرا روز جهانی گردشگری در ایران را برگزار نکرده است نداد. او حتی حاضر نشد بیانیه پایانی جامعه هتلداران ایران مشتمل بر بندهایی برای حل مشکلات صنعت هتلداری کشور را بطور کامل بشنود.

اما ماجرای برگزار نشدن روز جهانی جهانگردی که ۸ ماه برای آن برنامه ریزی شده بود و حتی گفته می شود ۲ روز پیش از تاسوعای حسینی مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان به ستاد اجرایی برگزاری روز جهانی گردشگری اختصاص یافته بود و بنرهای متعدد در فرودگاه‌های کشور زده شد و ۲ هزار کارت دعوت با امضای محمد خیاطیان سرپرست معاونت گردشگری و معاون برنامه‌ریزی و توسعه مدیریت سازمان میراث‌فرهنگی چاپ و به انجمن‌ها و سفارتخانه‌ها و مراکز دولتی و آژانس‌های گردشگری رفته بود چه بود؟

محمد ابراهیم لاریجانی سرپرست دفتر تبلیغات و بازاریابی معاونت گردشگری در تاریخ ۲۵ شهریورماه سال ۹۷ در نامه‌ای به اتحادیه هتل‌ها و هتل آپارتمان‌های استان تهران، انجمن صنفی دفاتر خدمات سفر و گردشگری استان تهران و جامعه سفره‌خانه داران سنتی تهران از آن‌ها خواسته بود از روسای هیات مدیره و تاسیسات گردشگری و فعالان این بخش برای حضور در مراسم روز جهانی گردشگری دعوت شود.

در تاریخ ۲ مهرماه اما انجمن صنفی دفاتر خدمات سفر و گردشگری استان تهران برغم دعوت از تشکل‌ها و فعالان صنعت گردشگری در نامه‌ای به تمامی دفاتر گردشگری این استان اعلام کرد: «براساس اعلام روابط عمومی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مراسم روز جهانی گردشگری به دلایل مختلف برگزار نمی‌شود و در نتیجه نامه‌های شماره ۲۳۸۱۶/۹۷۲۴۰۰ سرپرست معاونت گردشگری و ۲۴۱۶۰/۹۷۲۴۰۲ سرپرست دفتر تبلیغات و بازاریابی معاونت گردشگری کان لم یکن تلقی می‌گردد.» این نامه درست ۳ روز پیش از برگزاری مراسم روز جهانی گردشگری به تمامی دفاتر گردشگری استان تهران ارسال می شود.

رییس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نیز در نامه‌ای که ۲۶ شهریورماه ۹۷ به تمامی دفاتر خدمات مسافرتی و هوایی ارسال کرد اعلام کرده بود:«مراسم روز جهانی جهانگردی در تاریخ ۵ مهرماه با حضور جناب آقای دکتر جهانگیری معاون اول رییس‌جهوری و جناب آقای دکتر مونسان رییس محترم سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری، سفرای کشورهای مختلف و تعدادی از مسئولین ارشد کشوری برگزار می‌گردد. لذا از مدیران محترم دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی جهت حضور در این مراسم دعوت به عمل می‌آید…»

براساس یافته‌های سایت صدای میراث، یکهزار تن از فعالان گردشگری کشور در پی این فراخوان بصورت آنلاین برای حضور در این مراسم ثبت نام کردند و ۲ هزار کارت دعوت نیز چاپ و به مدعوین ارسال شده بود. اما ۳ روز مانده به مراسم، انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران نیز ناچار به پس دادن اسامی دعوت شدگان شد. این انجمن در اطلاعیه‌ای نوشت: «با سلام و احترام؛ مراسم بزرگداشت روز جهانی جهانگردی (پنجم مهرماه) به دلیل همزمانی با هفتم امام حسین (ع ) از طرف سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لغو و مراسم برگزار نخواهد شد.»

مونسان در محاصره شایعات

اما چهارشنبه هفته گذشته مصادف با هفتمین روز از سالروز شهادت امام حسین‌(ع) چه اتفاقی افتاد؟ علی اصغر مونسان رییس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به همراه یاران و دوستان و همکاران خود به هتل اسپیناس پالاس تهران رفت و در نخستین همایش جامعه هتلداران ایران حضور یافت. همایشی که قرار بود در نخستین روز از مراسم سه روزه روز جهانی جهانگردی برگزار شود. او آنجا تمبر یادبود را هم مهر کرد و حتی تا پایان مراسم تحمل نکرد تا بیانیه پایانی این همایش را که مملو سرشار از مشکلات صنعت هتلداری در ایران بود را به طور کامل بشنود.

چرا مونسان در دقیقه ۹۰ دستور کنسل شدن برگزاری روز جهانی جهانگردی را داد و برخلاف سال قبل که اینروز درست در سومین روز محرم برگزار شد و آیین‌های مذهبی نیز در آن اجرا شد بهانه هفتمین روز از سالروز شهادت اباعبدالله الحسین(ع) را آورد تا از مسئولیت برگزاری روز جهانی گردشگری شانه خالی کند؟

شایعات زیادی پیرامون این اقدام مونسان وجود دارد. نخست، او در صدد کسب جایگاه وزارت میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است و از آن بیم داشته است که حاشیه ای برایش ایجاد شود و ترجیح داده است این روز جهانی را برخلاف همه سال‌های گذشته برگزار نکند. دوم؛ آیا مونسان قرار بود همراه با رییس‌جمهوری به نیویورک سفر کند تا به هنگام تحویل سردیس هخامنشی کنار رییس‌جمهوری باشد و به این دلیل که نمی‌توانست در روز جهانی گردشگری در تهران باشد ترجیح داده است اینروز را برگزار نکند؟ آیا اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری تمایلی به حضور در مراسم امسال روز جهانی گردشگری نداشت که مونسان ترجیح داده است برپایی این مراسم را لغو کند و توپ برگزاری مراسم روز جهانی گردشگری را به زمین بخش خصوصی بیاندازد؟ آیا کرسی خالی معاونت گردشگری و نبود او یا حضور مدیران ناآشنا با صنعت گردشگری کشور در اتاق کار معاونت گردشگری زمینه ساز لغو برگزاری مراسم روز جهانی گردشگری بوده است؟ صدای میراث مطلع شده است که علی اصغر مونسان حتی بدون مشورت با ستاد برگزاری روز جهانی گردشگری و بصورت یکجانبه تصمیم به لغو برپایی مهمترین رویداد گردشگری کشور گرفته است.

فرصتی که از دست رفت

نتیجه این رفتار هر چه باشد بی اعتمادی بخش خصوصی صنعت گردشگری ایران به دولت را به همراه دارد که علی اصغر مونسان رییس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نماینده آن است. باید پرسید اگر واقعا مبلغ ۴۰۰ میلیون تومان ده روز پیش از برگزاری روز جهانی گردشگری اختصاص یافته است این مبلغ کجا هزینه شده است؟

برای نخستین بار طی ۳۰ سال گذشته، مراسم روز جهانی گردشگری توسط سازمان میراث‌فرهنگی به نمایندگی از دولت ایران که عضویت سازمان جهانی جهانگردی را نیز دارد و موظف به برپایی مراسم روز جهانی گردشگری براساس سنت‌ها و آیین‌های رایج در کشور است لغو شد و کارت‌های دعوت از فعالان گردشگری کشور و سفرای خارجی پس گرفته شد.

این شرایط در حالی ایجاد شده است که روز جهانی گردشگری فرصتی مغتنم برای توجه ملت‌ها و دولت‌ها به اثرات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی صنعت گردشگری در جوامع و بهره برداری از دیپلماسی عمومی به نفع کشور و توجه به مشکلات و چالش‌های صنعت گردشگری برای تلاش در مرتفع ساختن چالش‌های این صنعت و نیز ارایه گزارش عملکرد و تقدیر از تلاشگران این حوزه باشد.