تپه جمالو یکی از شاخص ترین و معدودترین تپه های حوضه آبریز رودخانه زاینده رود با توالی فرهنگی از هزاره ششم تا دوره اسلامی تعیین عرصه و حریم شد .
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ، محمود حیدریان سرپرست هیئت باستان شناسی امروز «یکشنبه » با اعلام این خبر و با اشاره به قرار گیری تپه باستانی جمالو در شهرستان بن، بخششیدا، دهستان شیدا و شمال غربی روستای حیدری گفت : فاصله این محوطه تا رودخانه زاینده رود، در حدود ۲۰۰ متر است و روستای متروکه جمالوی قدیم در فاصله ۱۵۰ تا ۲۰۰ متری ضلع شرقی آن واقع شده است.
این باستان شناس افزود: در سال های ۱۳۴۷ و ۱۳۴۸، هیئت های کارشناسی ادارۀ کل باستان شناسی و فرهنگ‌عامۀ سابق در زمان ساخت سد زاینده رود در مرز دو استان چهارمحال و بختیاری و اصفهان به چند تپه ازجمله تپۀ کوگانک، جمالو و آشنا اشاره و احتمالاً یا به‌عمد یا نبود بررسی دقیق، اهمیت و ارزش آنها را نادیده گرفته اند و باعث زیرآب رفتن تپه جمالو و تخریب تپه های دیگر، که دارای آثاری از عصر مس وسنگ به بعد هستند،شده اند.
او اظهار داشت :طی سالیان اخیر، با کم شدن آب و پسروی آن تپه جمالو از زیر آب بیرون آمده و فرصت مناسبی را برای پژوهش های باستان شناختی پیش رو گذاشته است.
وی افزود : با توجه به وجود آثار ارزشمند دوره های مختلف تاریخی مس وسنگ، مفرغ، آغاز نگارش، تاریخی و اسلامی و نیز ارتباط داده های این تپه با آثار فرهنگ های شاخص از فلات مرکزی، خوزستان و زاگرس جنوبی،انجام مطالعات لایه نگاری و ارائه گاهنگاری این تپه و این منطقه از زاگرس مرکزی در دستور کار قرار گرفت.
حیدریان تصریح کرد : اما با توجه به اینکه این محوطه تاکنون در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده بود و براساس پیشنهاد پژوهشکده باستان شناسی، انجام لایه نگاری و گاهنگاری تپه منوط به انجام تعیین عرصه و حریم وثبت تپه شد.
به گفته این باستان شناس ، تپه یاد شده از نظر شکل ظاهری تا حدودی سالم و دست نخورده است اما در مرکز آن تونلی به عمق ۱۰ متر توسط حفاران قاچاق ایجاد شده است.
او افزود : این تپه با توجه به اسناد سال ۱۳۴۸، تحت تملک سازمان آب منطقه ای اصفهان قرار دارد و اعضای تیم در طول انجام طرح مکرر با تذکر از سوی نمایندگان این اداره مبنی بر تملک آن روبرو شدند.
این باستان شناس اظهار داشت : با توجه به اسناد استانداری استان چهارمحال و بختیاری شکی نیست که این تپه از نظر جغرافیای سیاسی در حوزه جغرافیایی شهرستان بن استان چهار محال و بختیاری قرار داشته و ازهمین رو بعد از بیرون آمدن آن از آب در سال ۱۳۹۴ توسط احمدعلی عرب بررسی شده اما اقدامی در ارتباط با ثبت آن صورت نگرفته است.
به گفته او عملیات تعیین عرصه و حریم تپه با ایجاد ۱۳ گمانه در ابعاد ۱×۱ متر در تمامی جهات اصلی و فرعی تپه ایجاد و گمانه‌ها در فاصله تقریبی ۱۵ متری از عرصه ظاهری تپه شروع شد و در دو ردیف ادامه یافت.
سرپرست هیئت باستان شناس افزود : عرصه و حریم درجه ۱ تپه با توجه به داده های فرهنگی به دست آمده از گمانه های حفر شده و عوارض طبیعی و مصنوعی موجود در پیرامون تپه صورت گرفت.
او اظهار داشت : با توجه به نبود وجود لایه های فرهنگی در گمانه های شماره ۵، ۶ و ۸ به فاصله ۱۵ متری از عرصه ظاهری تپه، به همان موقعیت حال حاضر گمانه ها اکتفا شد و محدوده ایجاد گمانه‌ها، به عنوان خط حریمدرجه یک تپه در نظر گرفته شد.
به گفته این باستان شناس ، مطالعه و طبقه بندی یافته های باستان شناختی بدست آمده از گمانه زنی و سطح تپه (بررسی روشمند)، محاسبه دقیق مساحت تپه و همچنین مطالعه ویژگی های محیطی پیرامون آن (باتوجه به پایین رفتن آب سد) از دیگر اهدافی بود که در این برنامه مورد توجه قرار گرفت.
او تصریح کرد :یکی از مشکلاتی که در طول کار با آن روبرو بودیم شکل گیری رسوبات دریاچه ای در اطراف تپه به ضخامت ۱ تا ۵/۱ متر در تمامی گمانه های اضلاع جنوبی، غربی و شرقی تپه مشهود بود.
حیدریان با اشاره به وجود این رسوبات، مطالعات رسوب شناسی و بررسی تاثیرات شیمیایی آب پشت سد که روی محوطه در حال انجام است گفت : به همین منظور از لایه های رسوبی باقی مانده از سد در گمانه ها وهمینطور عمق های ۳۰ تا ۹۰ سانتی متری خاک بکر سه تا از گمانه ها (۶، ۸ و ۱۰) و همینطور در سه نقطه شاهد بیرون از آب (گمانه های I، II و III، نمونه های خاک ) جمع آوری شد و در اختیار آزمایشگاه خاک دانشگاهشهرکرد قرار گرفت.
سرپرست هیأت باستان شناسی افزود : تپه جمالو با توجه به ابعاد (۵ هکتار)، ضخامت قابل توجه نهشته‌های باستانی و وجود توالی فرهنگی از هزاره ششم تا دوره اسلامی، موقعیت جغرافیایی آن و دسترسی به زایندهرود و همینطور آثار سطحی محوطه، یکی از شاخص ترین و معدودترین تپه های حوضه آبریز رودخانه زاینده رود است که می تواند اطلاعات دقیقی از دوره های مختلف مس سنگ، مفرغ و آغاز نگارش به ویژه در تلاقی حوزهفلات مرکزی، جنوب و جنوب غرب ایران در اختیار جامعه باستان شناسی قرار دهد.
این باستان شناس تصریح کرد : با توجه به کم آبی های اخیر و بیرون ماندن تپه از آب بهترین زمان ممکن برای انجام این مطالعات فراهم آمده است.
گفتنی است ، عملیات تعیین عرصه و حریم تپه باستانی جمالو استان چهار محال و بختیاری با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و مشارکت اساتید گروه باستان شناسی دانشگاه شهرکرد و همکاریمجید ساریخانی انجام شد
