صدای میراث: پرونده ثبت جهانی ساز رباب و هنر نگارگری ایرانی با همکاری مشترک ایران، افغانستان و ترکیه پس از نهایی شدن به یونسکو ارسال میشود.
محمد حسن طالبیان معاون میراثفرهنگی کشور در گفتوگو با صدای میراث با اعلام این خبر گفت: این دو پرونده به عنوان دو هنر زنده بشری که از قرنها پیش در ایران رواج داشتهاند و اکنون نیز به عنوان هنرهای مشترک در ایران، افغانستان و پاکستان جریان دارند در فهرست میراث ناملموس جهان به ثبت میرسند.
به گفته معاون میراثفرهنگی، در صورت همکاری خوب کشورهای همسایه در تدوین پرونده ثبت جهانی ساز رباب و هنر نگارگری، این دو پرونده برای ثبت در فهرست میراث ناملموس جهان امسال یا سال آینده به یونسکو ارسال میشوند.
ساز رباب از سازهای اصیل ایرانی است که اکنون در افغانستان، پاکستان و هندوستان نیز رواج دارد. این ساز که به یک ساز افکتیو مشهور است موجب رنگ بخشیدن به ریتمهای موسیقی میشود در افغانستان، پاکستان و هندوستان نیز رواج دارد.
رباب در سیستان و بلوچستان نیز یکی از سازهای اصلی مردمان این نقطه از کشور است. پس از آن که تغییراتی در ساز رباب برای همخوان کردن این ساز با سازهای اصیل ایرانی از سوی بیژن کامکار صورت گرفت، رباب به عنوان یکی از سازهای ایرانی در ارکسترهای ایران مورد استفاده قرار گرفت.
هنر نگارگری نیز که بیش از ۵ قرن در ایران رواج داشته اکنون در ترکیه نیز کاربرد دارد و به همین دلیل است که این هنر در پرونده مشترک ایران و ترکیه مورد توجه واقع شده و دو کشور تلاش دارند پرونده مشترک ثبت جهانی هنر نگارگری را در یونسکو مطرح کنند.
برهمین اساس نیز هفته گذشته نام استاد بیژن کامکار و استاد محمود فرشچیان به عنوان دو هنرمند برجسته در ساز رباب و هنر نگارگری در فهرست گنجینههای زنده بشری و حاملان میراثفرهنگی به ثبت رسید تا گامهای اولیه برای تکمیل پرونده ثبت جهانی این دو هنر از سوی ایران برداشته شود.
در همین رابطه، دامون شش بلوکی، پژوهشگر موسیقی در ارتباط با ثبت استاد بیژن کامکار در فهرست گنجینههای زنده بشری به صدای میراث با اشاره به نقش بیژن کامکار در ورود ساز دف به موسیقی ایرانی علاوه بر فعالیتهای او بر ساز رباب گفت: به جرات میتوان گفت، تنها کسی که ساز دف را به عنوان یک ساز کوبهای مکمل وارد ارکسترال سنتی ایرانی کرد و این اقدام او در موسیقی ایرانی جواب داد، بیژن کامکار بود.
به گفته این پژوهشگر موسیقی، بیژن کامکار بود که ساز دف را که خاص مناطق کردنشین بود از حالت خانقاهی خارج کرد و برغم مخالفت برخی هنرمندان در مناطق کردنشین که تنها بر جنبه آیینی و خانقاهی این ساز نظر داشتند، دف را به ارکستر ایرانی وارد کرد.
دامون شش بلوکی همچنین به ساخت رباب ایرانی از سوی بیژن کامکار اشاره کرد و گفت: نقش بیژن کامکار و خانواده کامکارها در ارایه تصویر جدید از موسیقی کردی که تا پیش از این تنها در مناطق کردنشین رواج داشت و به عنوان موسیقی محلی به آن نگاه میشد، در موسیقی ایرانی بسیار مهم است.
گفتنی است، یونسکو از سالها پیش توجه ویژه به ثبت جهانی پروندههای مشترک میراث فرهنگی از سوی کشورها نشان داده است و بنابراین به نظر میرسد احتمال موفقیت در ثبت جهانی این دو اثر در پروندههای مشترک ایران، افغانستان و ترکیه تسریع شود.