حسن تقی‌زاده انصاری
مدیرعامل هلدینگ گردشگری مارکوپولو
رئیس هیات مدیره جامعه گردشگری الکترونیکی ایران/
گردشگری فارغ از رسالت فرهنگی و اجتماعی که دارد؛یک صنعت است، صنعتی که در کنار ویژگی های متفاوت هر کشور نسبت به کشور دیگر به عنوان یک مزیت از فعالیت اقتصادی و توسعه مناسبات اقتصادی آن تولید درآمد می کند. عنوانی است که جهان از «گردشگری و مشاغل؛ یک آینده بهتر برای همه» در ۲۷ سپتامبر ۲۰۱۹ برآن تاکید می‌کند. شغل و آینده بهتر دو عنوانی است که برای یک سال جهان بر آن صحه گذاشته شده است.
امروزه کشورهایی همانند آمریکا که بزرگترین تولید کننده نفت در جهان است، بالاترین آمار جذب گردشگر را به خود اختصاص داده است و این بخش را به عنوان یکی از منابع مهم درآمدی خود مدنظر قرار می دهد.
در خاورمیانه و شمال آفریقا نیز کشورهایی همچون قطر، امارات متحده عربی و بحرین که همچون ایران از منابع نفت و گاز برخوردارند، سهم عمده ای از درآمدهای خود را از طریق این صنعت کسب می کنند و سه رتبه اول جذب گردشگر را در رده بندی جهانی در این منطقه به خود اختصاص داده‌اند.
در آخرین بروزرسانی سازمان جهانی توریسم( UNWTO) ، تعداد گردشگران به میزان ۳.۳ درصد به طور میانگین از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ افزایش پیدا می‌کند. این موضوع نشان دهنده سفر بیش از ۴۳ میلیون گردشگر جهانی در هر سال و رسیدن به عدد یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون گردشگر تا سال ۲۰۳۰ است.
به عنوان یک تجارت بزرگ و سرویس جهانی، گردشگری ورودی تبدیل به یکی از بزرگترین شاخه های مبادلات جهانی شده است. درآمد کلی حاصل شده از گردشگری ورودی با احتساب حمل و نقل مسافران بیش از یک تریلیارد و ۲۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۱ و یا به عبارتی سه میلیارد و ۴۰۰ میلیون در هر روز به طور میانگین بوده است. حساب صادرات گرشگری به اندازه ۰٫۳ درصد از مبادلات جهانی سرویس‌های ارتباطی و ۶ درصد از کل میزان مبادلات جهانی است.
درآمد جهانگردی در سطح بین‌المللی تا سال ۲۰۰۵ حدود ۶۲۲ میلیارد دلار بود و هر جهانگرد از اروپا و آمریکا بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ دلار هزینه کرد، در حالی که این رقم در ایران کمتر از ۵۰۰ دلار بود.
اهمیت گردشگری در ساختار کسب‌وکار
آنچه سازمان جهانی گردشگری را برای انتخاب «گردشگری و مشاغل؛ یک آینده بهتر برای همه» به تامل واداشت، اهمیت این صنعت بر اشتغال است. ایجاد شغل با پیشرفت تکنولوژی و رشد جمعیت به یکی از معضلات کشورها بدل شده است، کشور ما ایران با دارا بودن بیش از ۴۵ درصد از جمعیت جوان و نیروی کار، از این قاعده مستثنی نیست و صد البته این ظرفیت نیروی جوان در کشور کم‌نظیر است.
گردشگری بیش از نفع اقتصادی و درآمد به طور مستقیم و غیر مستقیم بر ایجاد شغل تاکید دارد. آثار مستقیم حاصل از صنعت گردشگری، با احتساب حدود ۶ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی در این صنعت، نمایانگر تخصیص یک شغل از هر ۱۵ شغل است.
در سال ۲۰۱۶، سهم کل گردشگری در اشتغالزایی شامل مشاغلی که به گونه غیرمستقیم تحت پوشش این صنعت قرار دارند، ۳ درصد در سال ۲۰۲۶ و ۶ درصد از کل اشتغال و یک میلیون و ۳۹۸ هزار و ۵۰۰ شغل بود که انتظار می‌رود ۵٫۱ درصد از کل اشتغال را تحت پوشش قرار دهد، یعنی به تعداد یک میلیون و ۹۶۷ هزار شغل. در این بازار بزرگ سهم‌خواهی، ایران با دارابودن پتاسیل‌های زیاد در گردشگری فرهنگی، هنوز بر کامل نبودن زیرساخت‌های گردشگری تکیه زده است.
جا دارد در آستانه فرار سیدن روز جهانی گردشگری علاوه بر بهره گیری از ظرفیت های اشتغال در این صنعت پویا نگاه ویژه‌ای نیز به سرمایه‌های انسانی و مشاغل صنعت گردشگری و وابسته در کشور شود و باز تعریف مشخص و معینی با کد بیمه‌ای برای مشاغل مرتبط با این صنعت یا مشاغلی که به واسطه گسترش این صنعت در کشور پدید آمده است؛ شود تا ضمن توجه بیشتر به جایگاه بی‌بدیل اقتصادی و اشتغال این صنعت پویا قدم‌هایی هر چند کوتاه برای رسیدن به استانداردهای جهانی برداشته شود.
همانطور که گردشگر، مسافر و جهانگرد در سطح بین‌المللی دارای تعاریف کارشناسی است؛ مشاغل منشعب شده از صنعت گردشگری هم نیازمند تعاریف ویژه است که کشورمان از این خلا رنج می‌برد. بخشی از ارائه‌دهندگان خدمت و به عنوان نمونه راهنمایان گردشگری که از آن‌ها به عنوان سفیران فرهنگی نیز یاد می‌شوند و سهمی به سزا در حلقه میانی و میزبانی گردشگری دارد، هنوز در کشور ما به عنوان یک شغل و حرفه محسوب نمی‌شود.
حال از یکطرف با توجه به انتخاب این شعار برای سال ۲۰۱۹ شایسته است که متولیان صنعت گردشگری برای آینده بهتر شاغلین و علاقمندان به فعالیت در این خدمت، بر بعد نظری مشاغل و تعاریف گردشگری تجدیدنظر کنند. از طرف دیگر رایج‌ترین نگاه به گردشگری در جهان معاصر رویکرد اقتصاد محور است و گردشگری تبدیل به یکی از منابع عمده درآمدزایی و ایجاد اشتغال شده است تا جایی که میان توسعه گردشگری و رشد اقتصادی رابطه متقابل وجود دارد. در اینصورت به طور معمول چنانچه شهرها و مقاصد از رشد اقتصادی بیشتری برخوردار باشند از گردشگر بیشتری نیز برخوردارند.
لذا اتخاذ سیاست‌های عمومی مناسب در کلیه لایه‌های مدیریتی و حمایت کامل کلیه دستگاه‌های دولتی و نهادهای عمومی برای رونق گردشگری که منجر به تأثیرات اقتصادی مهم در هر منطقه و افزایش اشتغال می‌شود، اجتناب ناپذیر است.
