عمدهترین مشکلات حفاظتی آثار باستانی در کشورهای مختلف، شیوع و رشد گلسنگها بر آثاری است که عمدهترین مصالح آنها را سنگ یا مواد مشابه آن تشکیل میدهد. رشد این گونههای زیستی، از لحاظ بصری موجب کاهش زیبایی و از دیگر سو موجب تخریب و فرسایش بافت مصالح بکار رفته در این آثار میشود.
گلسنگها خارج از محدوده مناطق حارهای؛ در گستره جغرافیایی وسیعی از دنیا پراکندگی دارند. آنها که رقیب جدی برای گیاهان نیستند، تمایل دارند تا در مناطقی که گیاه در آن گسترش ندارد رشد و در سطح گستردهای پخش شوند. بیشتر گونههای آنها بصورت سنگزی به حیات خود ادامه میدهند و به این ترتیب توانستهاند در شرایط اقلیمی مختلف هزاران گونه را ایجاد کنند. گلسنگها یکی از موفقترین گونههای زیستی در کسب روشهای موفق بقا در شرایط مختلف هستند. چرا که برای آنها در فقیرترین سطوح از لحاظ منابع غذایی نیز توانایی رشد و ادامه بقا وجود دارد. این موجودات که مواد مغذیِ خود را از طریق اکسیژن و آبهای محیطی موجود در جو تامین میکنند؛ در سطوح آثار سنگی ریشه دوانده و جای خود را محکم میکنند. از این رو موجب هوازدگی، فرسایش و از بین رفتن بستر ساختاری که روی آن جا خوش کردهاند میشوند.
هر چند ممکن است برای یک گلسنگشناس، شناسایی و مطالعه این موجودات از جنبههای زیباییشناختی، طبقهبندی گونهای و شرایط زیستی و در نهایت حتی استفادههای تجاری و پزشکی، جذاب باشد، اما برای طرفداران میراثفرهنگی وضع متفاوت است. برای این گروه رشد این موجودات همزیست قارچ و عوامل فتوسنتزی بر آثار، نشان ناگواری برای ادامه حیات میراث گذشتگان است. گستره تخریبی که گلسنگها مسبب آن هستند؛ از یادمانهای کلان سنگی تا بناهای باستانی، پیکرهها و نقوش برجسته گرفته تا سنگهای قبور، دژهای نظامی و در کل هر سطح بدون پوشش را در برمیگیرد. گاهی بر روی سطح این آثار حضور صدها نوع از گلسنگ گزارش شده که هر کدام روند تخریبی متفاوتی را در بستر میزبان بوجود میآورند. بنابراین یکی از اولویتهای حفاظتی در تمامی کشورها آزمایش، شناسایی و طبقهبندی نوع گلسنگهای موجود بر بناها، عوامل تاثیرگذار در رشد و زوال آنها و در نهایت آزمونهای ابتدایی برای بکار بردن روشهای مختلف برای نجات و حفاظت آثار است.
از دیگر سو باید توجه داشت که روند تخریبی هر پدیدار باستانشناختی بلافاصله پس از قرار گرفتن در معرض هوا آغاز میشود و اقدامات حفاظتی باید سریعا در مورد آثار اعمال شود. سپس در مراحل بعدی برای تثبیت و زدودن عوامل بیماریزا در آثار باستانی روشهای علمی جدی را بکار گرفت. بنابراین باید توجه کرد گرچه امروزه مبارزه با گلسنگها و حفاظت از آثار در کشورهای توسعه یافته با صرف وقت و هزینههای گوناگون رشد زیادی داشته، اما بدون برنامهریزی دقیق هر نوع ابتکار آزمایش نشدهای میتواند شرایط را به مراتب برای آثار وخیم تر نماید.
بنابراین باید علاوه بر اعمال شرایط حفاظتی بر روی آثار، نسبت به وجود میزان کربن و آلایندهها در جو اطراف بنا که منبع خوبی برای تغذیه برخی قارچهای تشکیل دهنده گلسنگها هستند نیز حساسیت داشت و در رفع آنها کوشید.
ستفاده از متخصصان شناسایی عوامل جوی و آلایندههای محیطی، به همراه متخصصان گلسنگشناس و افراد کار آزموده برای آزمایش و شناسایی میکروارگانیسمها، هر چند نیازمند صرف وقت و هزینه بالا است، اما در حفاظت از آثار باستانی کشورها ضروری است.