پمپاژ آب به غار علیصدر | بحران كم آبی به بزرگترین غار آبی رسید؟

صدای میراث – مریم جلیلوندفرد: غار علیصدر بزرگترین غار آبی ایران با بحران كم آبی دست و پنجه نرم می كند و با خشكیدگی صدها چشمه و منابع آب حالا آب این غار از بیرون آن پمپاژ می شود و حجم آب قنات بالادست غار علیصدر كه برای آبیاری باغات كاربرد داشت و در فصل غیرکاربردی به درون غار هدایت می شد با کاهش محسوس آب مواجه شده است.

روز گذشته ویدیویی به صدای میراث ارسال و در آن ادعا شد كه مسئولین غار علیصدر در حال پمپاژ و تزریق آب به این بزرگترین غار آبی ایران هستند تا از فروكش كردن آب در این غار جلوگیری كنند.

سال گذشته باغدارها و كشاورزانی كه آب قنات بالادست علیصدر را راهی این غار كردند یك میلیارد تومان بابت فروش سهم آب خود از این مجموعه دریافت كردند و امسال آن ها قیمت این آب را 2 میلیارد تومان اعلام كرده اند.

روستای علیصدر كه غار علیصدر نیز در آن واقع شده دو چشمه دارد كه نام یكی از آن ها چشمه آب شور است و از درون خود غار سرچشمه می گیرد و در زمان قدیم به سمت روستاهای اطراف علیصدر حركت می كرد. اما این چشمه در سه دهه گذشته توسط روستاییان علیصدر مسدود شد و نزاع آب حتی به دعوای مسلحانه روستاییان علیصدر با روستاییان مسیر چشمه كشید. در نهایت چشمه مسدود ماند و آب غار حفظ و صرف مصارف گردشگری غار علیصدر شد.

جنگ آب در روستای علیصدر

چشمه بعدی كه به قنات «قمشلی گول» در بالادست غار علیصدر معروف است اما از كنار غار عبور می كند و آب آن صرف مصارف كشاورزی باغات علیصدر می شد. روستاییان علیصدر بعدها این آب را به غار علیصدر فروختند تا آب مورد نیاز برای قایقرانی در این غار گردشگری ایران تامین شود. آب این قنات برای روستاییان علیصدر و باغدارها حكم چاه نفت را دارد. چون آن ها این آب را حتی به اجبار به مجموعه علیصدر می فروشند و بابت آن پول دریافت می كنند. حتی اگر مجموعه علیصدر نخواهد از آن ها آب خریداری كند، براساس اطلاعاتی كه برخی روستاییان علیصدر در اختیار صدای میراث قرار داده‌اند، آن ها آب را خودسرانه راهی غار می كردند و بعد هم با اعتراض به فرمانداری درخواست پول آـب می كردند.

آب این قنات چنان زیاد بود كه وقت رهاسازی آن در سال های گذشته آب در غار علیصدر بالا می آمد و قایقرانی را مختل می كرد چون قایق ها نمی توانستند از دالان ها عبور كنند.

بحران آب به غار علیصدر رسید

یكی از مسئولین غار علیصدر كه با شرط حفظ نام و نشان خود در گفت‌وگو با صدای میراث درباره بحران آب در غار علیصدر سخن گفته است، اعلام كرد كه غار علیصدر به بحران آب گرفتار شده است.

به گفته او، در تمام منطقه سطح سفره های آب زیرزمینی پایین رفته و با كاهش 90 درصدی ذخیره آب سد سوباشی نیز تامین آب غار سراب كه یكی از منابع مهم تامین آب غار علیصدر بود به شدت كم شده و این موضوع باعث شده است تنها 10 درصد از آب غار سراب به بیرون از این غار خارج شود.

منابع محلی صدای میراث اعلام كرده اند كه از شهر همدان تا غار علیصدر نزدیك به 100 چشمه اطراف جاده دسترسی وجود داشت كه تنها یك چشمه از این تعداد خشك نشده است. بنابراین اگر آب اضافی به غار علیصدر تزریق نشود آب این غار پایین می آید و در تابستان و پاییز قایقرانی در آن با مشكل مواجه می شود. به همین دلیل است كه اكنون با پمپاژ آب به درون غار علیصدر تلاش ها برای ماندگاری آب در این غار افزایش یافته است.

براساس پیگیری های صدای میراث و اظهارات منابع محلی این گزارش، طی 5 ماه بیش از 4 میلیون متر مكعب آب از بیرون به غار علیصدر تزریق و پمپاژ می شود تا این ماندگاری آب در این غار برای قایقرانی تضمین شود.

مافیای تامین آب غار علیصدر

نیاز غار علیصدر به آب منجر به شكل گیری مافیای تامین آب این غار نیز شده است و به گفته روستاییان علیصدر، یك مزرعه دار و یك مرغدار با احداث چاه آب در زمین های خود علاوه بر تامین آب كشاورزی شان اقدام به فروش آب به غار علیصدر كرده اند و درآمد هنگفتی از آب های زیرزمینی به دست آورده اند.

پیگیری های صدای میراث از منابع محلی خود در روستای علیصدر، چاه های آب حفر شده همگی متصل به غار علیصدر هستند و فروشندگان آب در اصل آب غار را می كشند و به خود مجموعه علیصدر می فروشند. به عبارت دیگر آن ها آب غار علیصدر را به خود غار می فروشند.

یكصد چشمه اطراف غار علیصدر خشكیده و آب قنات علیصدر هم كاهش یافته و مهمترین منبع تامین آب غار علیصدر كه در بالادست این غار قرار دارد و به غار سراب معروف است نیز دیگر آب زیادی برای تامین آب مورد نیاز علیصدر ندارد. به همین دلیل پمپاژ و تزریق آب به غار علیصدر امسال بیشتر خواهد شد.

به گفته منابع محلی صدای میراث اگر مجموعه علیصدر اقدام به پمپاژ آب از بیرون این غار نمی كرد امسال آب غار علیصدر یك متر پایین تر می رفت و حجم عظیمی آب برای رسیدن تراز آبی غار علیصدر مورد نیاز بود.

پمپاژ آب به غار علیصدر بیهوده است 

تزریق و پمپاژ آب به غار علیصدر اما با واكنش های علمی نیز مواجه شده است. دكتر حاجی كریمی، استاد رشته زمین شناسی و متخصص آب‌های زیرزمینی در دانشگاه ایلام در گفت و گو با صدای میراث پمپاژ و تزریق آب به غار علیصدر را نوعی بازچرخانی آب از خود غار اعلام كرد و گفت: با توجه به این كه چاه های آب حفر شده در اطراف غار علیصدر نمی توانند فاصله زیادی از غار داشته باشند بنابراین با سفره های كارستی غار علیصدر ارتباط دارند و به عبارت دیگر تزریق آب از چاه های اطراف علیصدر به این غار آبی، نوعی بازچرخانی آب است و آب بیشتری به غار اضافه نخواهد كرد.

این استاد دانشگاه با اعلام این كه پمپاژ آب به غار علیصدر موضوع جدید و البته عجیبی است افزود: تصور كنید چه حجم آب باید به این غار تزریق شود تا آب غار بالا بیاید و بگویند غار آب دارد.

دكتر حاجی كریمی تاكید كرد: باید بررسی شود كه علت پایین رفتن سطح آب در غار علیصدر چیست و مسئولین محلی باید مراقبت و حفاظت بیشتری از اطراف غار علیصدر می كردند تا برداشت از آبخوان ها مدیریت و كنترل شود و غار علیصدر به این روز نیفتد.

استاد زمین شناسی و متخصص آب های زیرزمینی در دانشگاه ایلام اعلام كرد: باید بررسی علمی شود تا چرایی پایین رفتن آب در غار علیصدر مشخص شود. باید بررسی شود كه آیا پمپاژ آب به غار علیصدر آیا واقعا تاثیری در حفظ تراز آب این غار دارد یا بازچرخانی آب این غار است و كاری عبث در حال انجام است؟

او با اعلام این كه اگر موضوع تزریق آب از خارج غار علیصدر به پهنه آبی این غار صحت داشته باشد باید دید این كار تا چه زمان می خواهد ادامه یابد افزود: بارش های بهاری به دلیل رگباری بودن آن ها تاثیری بر تغذیه آبخوان ندارد و به همین دلیل باید مشخص شود كه دلیل كاهش آب در غار علیصدر چیست؟ در صورتی كه پایین رفتن آب در غار علیصدر صحت داشته باشد باید بلافاصله سفره كارستی این غار پایش شود و اجازه برداشت آب حتی برای كشاورزی در اطراف غار علیصدر داده نشود. ضمن آن كه باید حداقل وضعیت سفره های آب زیرزمینی تا فاصله 5 كیلومتری غار علیصدر نیز پایش شود.