صدای میراث: نزدیک به دو دهه از طرح موضوع ساماندهی میدان مشق با واگذاری بناهای تاریخی در اختیار سازمان‌های دولتی به وزارت میراث فرهنگی و موزه ملی ایران می‌گذرد، اما در این سال‌ها چیزی جز تفاهم روی کاغذ نصیب این طرح نشده است. روزنامه ایران امروز در گزارشی که در صفحه زیست‌بوم این روزنامه منتشر شده است که پیچیدگی‌های طرح میدان مشق و در اختیار قرار دادن ساختمان‌های تاریخی در اختیار وزارتخانه‌های دیگر به وزارت میراث فرهنگی و موزه ملی ایران پرداخته است.
در این گزارش که به قلم مریم جلیلوندفرد منتشر شده است تاکید شده است که با گذشت بیش از ۱۸ سال از طرح موضوع تبدیل میدان مشق به مرکز موزه‌ای کشور هنوز این میدان تاریخی تعیین تکلیف نشده و اجرایی شدن مصوبه دولت در انتظار تصمیم جدی و عزم راسخ مجموعه دولت است. این روزنامه نوشته است: «۱۸ سال از طرح ساماندهی میدان مشق و تبدیل آن به منطقه تاریخی «موزه – رویداد» می‌گذرد؛ طرحی که در دولت‌های مختلف دست به دست شد و وعده وعیدهای بسیاری دید اما هیچگاه به نتیجه نرسید. میدان مشق که قرار بود یک مکان موزه – رویداد باشد و درهایش روی عموم باز باشد نه تنها تبدیل به یک مکان اداری شد که ورود به این مجموعه نیز با برخی محدودیت‌ها همراه شد. سال ۱۳۸۲ هیأت وزیران وقت، مصوبه جابه‌جایی و واگذاری ابنیه و املاک دولتی محدوده میدان مشق به مجموعه موزه ملی ایران را تصویب کرد، اما این مصوبه تا همین امروز روی زمین مانده است و نه تنها دستگاه‌های دولتی ساختمان‌های میدان مشق تهران را در اختیار وزارت میراث‌فرهنگی و موزه ملی ایران قرار ندادند که همچنان در ابنیه تاریخی این میدان مستقر مانده‌اند و مصوبه هیأت وزیران هم نتوانسته راه به جایی ببرد و تبدیل این منطقه به قطب گردشگری تاریخی و موزه‌ای پایتخت بی‌نتیجه مانده است.»
به نوشته روزنامه ایران، «موزه ملی ایران بارها اعلام کرده که مخازن موزه مملو از آثار تاریخی هستند که امکان نمایش آنها به دلیل محدودیت فضا وجود ندارد. هربار نیز در هر برنامه رسمی تقاضای این موزه برای ساماندهی وضعیت میدان مشق و قرار دادن ساختمان‌های تاریخی در اختیار بخش‌های دولتی به وزارت میراث فرهنگی و موزه ملی ایران مطرح شده است.»
این روزنامه نوشت: «ساختمان‌های تاریخی در اختیار وزارت امور خارجه یکی از مهم‌ترین ابنیه هدف برای تبدیل به موزه‌های مختلف هستند و این وزارتخانه چندین ساختمان میدان مشق را در اختیار دارد که براساس مصوبه دولت از حدود ۱۸ سال قبل تاکنون باید در اختیار وزارت میراث فرهنگی و موزه ملی ایران قرار می‌گرفت و هربار نیز در رایزنی‌های دو وزیر میراث فرهنگی و امور خارجه بر واگذاری هر چه سریع‌تر ابنیه تاریخی در اختیار وزارت امور خارجه تأکید شده بود. اما این روند تا همین امروز نیز ادامه دارد و مشخص نیست بالاخره طرح ساماندهی میدان مشق و تبدیل شدن به یکی از زیباترین مجموعه‌های تاریخی پایتخت چه زمان به اجرا می‌رسد.»
آنطور که این روزنامه اعلام کرده است: «براساس مصوبه دولت، دستگاه‌ها و ادارات دولتی مستقر در میدان مشق تهران که محدوده این مجموعه تاریخی را از خیابان‌های فردوسی، سی‌تیر، امام خمینی(ره) و سرهنگ سخایی در اختیار دارند، ملزم به واگذاری بناهای تاریخی در اختیار خود به وزارت میراث فرهنگی و موزه ملی ایران برای تغییر کاربری موزه‌ای هستند. سال ۱۳۹۸؛ وزیر وقت امور خارجه و شهردار وقت تهران در تفاهمنامه‌ای وعده دادند بخش‌های اداری وزارت امور خارجه جز دفتر وزیر در ساختمان شماره یک را تحویل دهند و ساختمان‌های شماره ۲ و ۱۰ وزارت امور خارجه نیز که بناهای الحاقی به این مجموعه تاریخی هستند، تخریب شوند. قرار شد حتی زیرزمین ساختمان شماره ۹ وزارت امور خارجه نیز به موزه وزارت امور خارجه تبدیل شود. این تفاهمنامه هم اجرایی نشد و تنها روی کاغذ ماند.»
ایران نوشت: «حالا وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از نهایی شدن طرح میدان مشق تهران خبر داده و علی دارابی، معاون میراث فرهنگی این وزارتخانه گفته است: پرونده میدان مشق در دولت جدید و با مدیریت وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به صورت جدی پیگیری می‌شود و مسئول مستقیم انجام پیگیری‌ها در دولت تا حصول نتیجه نهایی شخص وزیر میراث فرهنگی شده است.»
سیداحمد محیط طباطبایی، تهران‌شناس و رئیس دفتر ایکوم (کمیته ملی موزه‌های جهان) در ایران که بارها موضوع حل‌وفصل اختلافات و ضرورت هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی برای اجرای طرح ساماندهی میدان مشق و تبدیل این مجموعه به قطب موزه‌داری و بخش فرهنگی پایتخت را پیگیری کرده است به «ایران» می‌گوید: طرح ساماندهی میدان مشق سال ۸۲ توسط هیأت دولت تصویب شد تا این میدان تاریخی، در قالب طرح گسترش موزه ملی ایران، به قطب تاریخی – فرهنگی تهران تبدیل شود. قرار شد همه نهادهای دولتی مستقر در میدان مشق بین خیابان‌های امام خمینی (ره)، فردوسی، سی‌تیر و سرهنگ سخایی، ساختمان‌هایشان را برای گسترش موزه ملی ایران واگذار کنند.
او گفت: البته این طرح به این معنا نبود که تمام ساختمان‌ها متعلق به موزه ملی باشند، قرار شد موزه ملی در قطب این منطقه تاریخی قرار بگیرد و بقیه ساختمان‌ها با رویداد تاریخی در اطراف و با ماهیت موزه‌های ملی نقش خود را ایفا کنند.
محیط طباطبایی افزود: ساختمان وزارت امور خارجه می‌توانست به موزه ملی نفت ایران تبدیل شود و ساختمان دادگستری نیز می‌توانست تحت عنوان موزه ملی روابط خارجی قرار بگیرد. به طوری‌که این میدان با محوریت «موزه – رویداد» مکانی برای مردم باشد، اما این اتفاق نه تنها رخ نداد که وزارت امورخارجه با اداری کردن این ساختمان ورود مردم را ممنوع کرد. آنطور که محیط طباطبایی می‌گوید، بدترین اتفاق در دولت حسن روحانی رخ داد. به طوری که یال شرقی موزه پست به عنوان موزه ملی ارتباطات در اختیار تشریفات ریاست جمهوری قرار گرفت که در طرح ساماندهی میدان مشق این بخش نیز باید به موزه ملی ارتباطات برگردد.
رئیس ایکوم ایران می‌گوید: میدان مشق ۱۸ سال است که بلاتکلیف رها شده و هیچ نهادی به تنهایی نمی‌تواند کلاف پیچیده این میدان را باز کند.
به گفته او، کلید گشایش طرح میدان مشق در دستان دولت سیزدهم است و ساماندهی آن به نیت و نگاه این دولت به موضوع میراث فرهنگی بازمی‌گردد.
امیدواری به تصویب طرح میدان مشق در دولت سیزدهم
به نوشته روزنامه ایران، علی دارابی، معاون میراث فرهنگی و قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی چندی پیش گفته بود که طرح میدان مشق نهایی شده است. او اما از ارائه جزئیات بیشتر امتناع کرد. اما همین خبر نیز برای برخی از کارشناسان بارقه امید بود و برای برخی دیگر تنها حرکتی کوچک که در نقطه آغاز قرار گرفته است.
جبرئیل نوکنده، رئیس موزه ملی ایران اما در واکنش به تماس روزنامه ایران برای گفت‌وگو درباره طرح میدان مشق گفته است، اظهارنظر درباره طرح توسعه موزه ملی ایران یا همان طرح میدان مشق زود است و اگر گام دوم برای اجرایی شدن طرح برداشته شد آن زمان می‌توان در این باره اظهارنظر کرد.
پرهام جانفشان، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان تهران نیز از جزئیات طرح نهایی شده در وزارت میراث‌فرهنگی ابراز بی‌اطلاعی کرد و به این روزنامه گفت: این موضوع توسط معاونت میراث‌فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی پیگیری می‌شود و اطلاع دقیق در این خصوص ندارم، اما می‌توان در این باره با رئیس دفتر ثبت آثار تاریخی و رئیس موزه ملی ایران صحبت کرد.
علی دارابی، معاون میراث‌فرهنگی و قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اما در رابطه با جزئیات طرح میدان مشق و موافقت دیگر نهادهای دولتی برای واگذاری ساختمان‌های تاریخی در اختیار خود و خروج از میدان به روزنامه ایران گفت: طرح ساماندهی میدان مشق در کمیسیون فرهنگى دولت تصویب شده است و حالا در نوبت دستور برای طرح در هیأت دولت قرار دارد. دارابی در پرسش به این پاسخ «ایران» که آیا طرح نهایی شده در دولت سیزدهم همان طرحی است که از دولت‌های قبل در حال پیگیری بود یا تغییرات داشته است، گفت: بله این طرح تداوم همان تلاش‌هایی است که از سال ۱۳۸۲ آغاز شده است.
روزنامه ایران از معاون میراث فرهنگی پرسید که آیا طرح ساماندهی میدان مشق در دولت سیزدهم نهایی و اجرایی خواهد شد، وی تأکید کرد: امید بسیار داریم که طرح ساماندهی میدان مشق برای همیشه در دولت سیزدهم نهایی و اجرایی شود.
گفتنی است میدان تاریخی مشق در دوران زمامداری فتحعلیشاه قاجار با هدف تمرین نظامی قشون احداث شد و همان زمان عنوان یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های نظامی تهران را در اختیار گرفت.
