ایتالیایی‌ها همچنان ایران را در باستان‌شناسی، حفاظت و مرمت یاری می‌کنند

صدای میراث: نشست تخصصی «تجارب مشترک حفاظت و مرمت ایران ـ ایتالیا» به همت پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی‌-فرهنگی در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری برگزار شد.

ایتالیایی‌ها سال‌ها است که ایران را در مرمت و حفاظت از آثار تاریخی همراهی می‌کنند و سفرای این کشور در ایران علاقه زیادی به توسعه تعاملات فرهنگی و باستان شناسی با ایران دارند.

«حمید فدایی» مدیر پایگاه میراث‌جهانی پاسارگاد براساس آنچه پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری در اختیار رسانه‌ها قرار داده است، در این نشست به مستندنگاری آرامگاه کوروش بزرگ با لیزر اسکن و اسکن نوری اشاره کرد و از مستندنگاری و نقشه‌برداری کاخ اختصاصی و نقوش برجسته سنگی با استفاده از تکنیک لیزر اسکن و اسکن نوری نیز خبر داد.

او گفت: ساخت و تجهیز آزمایشگاه و کارگاه حفاظت، حفاظت، مرمت و استحکام‌بخشی ماسه سنگ‌های کف کاخ اختصاصی، مرمت سنگ در پاسارگاد و نیز حفاظت و نگهداری پایه ستون‌های سنگ سیاه کاخ اختصاصی، با همکاری موسسه عالی حفاظت و مرمت رم انجام شده است.

مدیر پایگاه میراث‌جهانی پاسارگاد همچنین از طراحی و نصب یکپارچه مدولار شفاف بر درگاه‌های کاخ اختصاصی، پایش عوامل محیطی در مجموعه میراث جهانی پاسارگاد، طراحی سیستم دیتابانک و توسعه مرکز اسناد پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و طراحی سیستم دیتابانک و توسعه مرکز اسناد پایگاه میراث‌جهانی پاسارگاد را از دیگر مواردی اعلام کرد که با همکاری موسسه عالی حفاظت و مرمت رم انجام شد.

او از برگزاری دوره آموزشی مدیریت ریسک و تاثیرات آلودگی محیطی بر روی آثار هنری توسط موسسه عالی حفاظت و مرمت رم برای کارشناسان پایگاه میراث‌جهانی پاسارگاد نیز سخن گفت.

«کلودیا پروسپری پورتا»، معمار متخصص در حفاظت و مرمت و سرپرست و هماهنگ کننده اعضای هیات ایتالیایی نیز با اشاره به امضای تفاهمنامه مشترک ۵ ساله علمی، آموزشی، تحقیقی و تکنولوژیک ایران – ایتالیا در زمینه حفاظت و مرمت آثار تاریخی که بین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و موسسه عالی حفاظت و مرمت رم منعقد شده است گفت: در این تفاهمنامه‌ها، مستندنگاری، تحقیق، حفاظت و مرمت آثار تاریخی با تمرکز بر دیوار نگاره‌های سنگی، اشیای چوبی، باستان‌شناسی زیرآب، محوطه‌های مدفون، توسعه سیستم دیتابانک و برپایی دوره‌های آموزشی نیز مورد تاکید قرار گرفته است.

او گفت: اولویت این تفاهم‌نامه بر اجرای روش‌ها، توسعه تئوری‌ها و پروتکل‌های اجرایی و نیز پیش برد پروژه حفاظت و مرمت پاسارگاد است.

پروسپری پورتا افزود: در پروژه سیستم اطلاعات جغرافیایی مدیریت ریسک برای محوطه‌های میراث‌جهانی به منظور شناسایی و ارزیابی بحران‌های طبیعی و طراحی نقشه ریسک محوطه، خطرها و آسیب‌شناسی نیز پیشنهاد شده است.

به گفته وی، هدف این پروژه، توصیف معیارهای حفاظتی در تلفیق با برنامه مدیریتی محوطه جهانی پاسارگاد است. پورتا تاکید کرد: معیارهای حفاظتی در تلفیق با مناظر فرهنگی و میراث طبیعی در سطوح منطقه‌ای با فعالیت‌های کم اثر برای پشتیبانی پلان مدیریت محوطه در بلندمدت و اقدامات روزانه نیز در این پروژه مورد نظر است.

کارلو یوسائی، مرمتگر موسسه عالی حفاظت و مرمت رم نیز در سخنانی به تجارب حفاظت و مرمت سنگ، فلز و تزئینات وابسته به معماری اشاره کرد و تصاویری اقدامات انجام شده با استفاده از ترکیبات سیستم‌های مکانیکی برای جلوگیری از استفاده از چسب، مرمت مجسمه‌های برنزی در فضای باز با توجه ویژه به حفظ پاتین‌های طبیعی، مرمت برخی اشیا سنگی باستانی، مرمت بخش‌های بیرونی موزه لوور و مرمت مجسمه‌های گالیری آپولو در موزه لوور به نمایش گذاشت.

سیده زهره حسینی، کارشناس ارشد حفاظت و مرمت پایگاه میراث‌جهانی پاسارگاد نیز در این نشست، اکوسیستم منطقه پاسارگاد را بازمانده‌ای از طبیعت فرسایش یافته مرتع زاگرس خواند که بسیار حائز اهمیت است و هر اقدام بدون برنامه‌ریزی، می‌تواند منجر به تداخل و برهم زدن نظم محیط‌زیست طبیعی منطقه شود گفت: همه آثار تاریخی به ویژه محوطه‌های باستان‌شناسی که تازه حفاری شده‌اند در معرض خطر رشد بیولوژیکی قرار دارند.

او افزود: رشد گیاهان در این نقاط تخریب‌های فیزیکی و شیمیایی همچون ایجاد فشار مکانیکی، افزایش روند هوازدگی و ایجاد تغییرات رنگی در سنگ را به همراه دارد.

حسینی گفت: برای کنترل پوشش‌های گیاهی ناخواسته باید دلایل قانع کننده‌ای در دست داشت.

وی گفت: قبل از هر اقدامی باید برنامه مدیریت کنترل پوشش‌های گیاهی براساس الویت‌ها و ضرورت‌ها و با در نظر گرفتن همه شرایط مطلوب و نامطلوب حضور گیاه در محوطه طراحی شود.

پارسا پهلوان، پژوهشگر فوق دکتری و فارغ‌التحصیل دکتری مرمت و مواد از ایتالیا نیز به موضوع ملاحظات طراحی ملات مرمتی پایدار با کارکرد محافظتی در محوطه میراث جهانی پاسارگاد اشاره کرد و گفت: پروژه سنجش و اجزای ملات‌های مرمتی پایدار برای اجرا در نمای شمالی ازاره ایوان اصلی کاخ اختصاصی در مجموعه پاسارگاد با هدف پیشبرد مرمت علمی و بوم‌آورد طراحی مواد مرمتی در ایران در پاییز ۹۶ آغاز شد.

به گفته وی، طراحی، کاراکترایزاسیون و اجرای ملات‌های مرمتی پایدار و ضایعات بنیان برای سنجش و اجرا در نمای شمالی ازاره کاخ اختصاصی به همکاری بین رشته‌ای با زمینه طراحی مواد مرمتی نیاز داشت که این مهم با حمایت مالی معاونت علمی ریاست جمهوری به طور مشترک در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه فردوسی و دانشگاه بلونیا ایتالیا در حال انجام است.

پهلوان تاکید کرد: مشکل ناسازگاری فیزیکی و شیمیایی ملات‌های حاوی سیمان با مصالح قدیمی از یک سو و نیاز به رویکرد جدی تر برابر اهمیت سیاست‌های محیط‌زیستی و شاخص پایداری در تولید مصالح مرمتی از مسایل مهم در طراحی مواد مرمتی است.

کارلوتا روبینا رولوتو، دانشجوی حفاظت و مرمت از موسسه عالی حفاظت و مرمت رم نیز درباره  آموزشی خود در حفاظت و مرمت نقاشی و مجسمه های چوبی توضیح داد. او با اشاره به مرمت نقاشی آنتونیو ویوارینی گفت: این نقاشی آسیب دیده با روش هایی از جمله استفاده از اشعه ایکس و تکنیک نگارش خط عمومی برای بازسازی (Tratteggio) مرمت شد.

او در ادامه به توضیح روشهای مرمت و حفاظت مجسمه فرشته چوبی در کلیسای سن بارتولومیو از جمله تکنیک نقطه گذاری (Puntinato) پرداخت.

کلاریسا پیلاتو، دانشجوی حفاظت و مرمت فلز و شیشه نیز سخنران دیگری بود که به ارایه تجارب آموزشی خود پرداخت  و به تفصیل مراحل کار خود در سال های مختلف دانشجویی را توضیح داد.

النا دی سانتیس، معمار متخصص در حفاظت و مرمت از موسسه عالی حفاظت و مرمت رم دیگر سخنران این نشست بود.

او با موضوع حفاظت از میراث گلین، به ارایه و توضیح اقدامات حفاظتی بر روی میراث گلین و نیز ظرفیت های خاک به عنوان مواد و مصالح بنایی پرداخت.

او همچنین توضیحاتی درباره نحوه دوباره سازی خانه های گلین باستانی با مرمت کردن آنها با اقدامات موثر در جریان کارگاه های علمی داد.

او با تاکید بر ضرورت توجه به نحوه استفاده مجدد از خاک های حفاری در محوطه های باستان شناسی گفت: پوشش حفاظتی طراحی شده در نقش برجسته انسان بالدار پاسارگاد، یک راه حل امکان پذیر را ارائه می دهد بدین صورت که خاک های حاصل از حفاری های گذشته برای تولید خشت های فونداسیون پوشش حفاظتی استفاده خواهد شد.

مارکو کازالدی، مهندس عمران موسسه عالی حفاظت و مرمت رم در پایان نشست با عنوان «میدیت ایمنی و سیستم ها در محوطه های میراث جهانی به ایراد سخنرانی پرداخت.

او با تاکید بر ایمنی و امنیت میراث فرهنگی، توضیحاتی درباره شناخت بحران، آنالیز، ارزیابی، درمان، پایش و جمع آوری داده ها برای پشتیبانی کردن میراث فرهنگی در زمان نرمال و در شرایط بحرانی ارایه کرد.