تحول ساختاری و تعاملات منطقه‌ای؛ ضرورت‌های توسعه گردشگری سیستان‌وبلوچستان

علی  شعبانی
مشاور استاندار سیستان و بلوچستان/

جذب گردشگران خارجی، فراتر از وجود جاذبه ها، رابطه مستقیم با سیاست خارجی و روابط بین الملل دارد. نقش دیپلماسی گردشگری، در توسعه سیاسی و اقتصادی؛ و صلح و ثبات منطقه ای و بین المللی؛ مهم و آشکار است. در جهان امروز و به صورت متزاید، گردشگری در شکل گیری ژئوپولیتیک قدرت، ایفای نقش می کند. روابط روسیه و ترکیه در سال۲۰۱۸، شاهد مثال روشنی در تبیین این نکته است.

موقعیت استثنائی جغرافیای سیاسی – اقتصادی سیستان و بلوچستان، و نقش تعریف شده برای آن در بعد ملی و بین المللی، استان را جزو محورهای سیاست کلان کشور قرار داده است.

سیاست های کلان و سرمایه گذاری های زیرساختی به ویژه در سواحل جنوب وچابهار، مرکزیت استان را در تعاملات اقتصادی آسیا- اقیانوس هند؛ و نیز شریان پیوند اقتصادی آسیا -اوراسیا- اروپا؛ قطعیت بخشیده است.به تبع این چشم انداز، گردشگری استان نیز- در منطقه ی تعاطی و تعامل حدود ۴۰ درصد جمعیت جهان- دارای موقعیتی ویژه خواهد بود.

به بار نشاندن و تبدیل فرصت ممتاز فرارو به محصول و ثروت، به ویژه با توجه به دیپلماسی تعامل گرا، رویکرد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به بازار گردشگری شرق با اولویت همسایگان؛ در کنار برخی اقدامات اخیر از جمله: لغو روادید برای گردشگران چینی و عمان و…؛ مستلزم بسترسازی لازم است. در راستای دستیابی به اهداف و چشم انداز فوق، سه اقدام پیشنهاد می گردد:

الف- تعریف استان به عنوان استان ویژه؛ تحقق سیاست های کلان و  اهداف تعریف شده – بر محور سواحل جنوب، دریا و استان- مستلزم توجه و اختیارات ویژه به استان است. این امر، برای پیشبرد سیاست ها، محرومیت زدایی و فراهم کردن زیرساخت های مورد نیاز در استان، ضروری به نظر می رسد.

ب- تشکیل کمیسیون مشترک گردشگری با کشورهای همجوار؛ اکنون که در آستانه رخنمون موقعیت خاص و به تبع آن شکوفایی اقتصاد گردشگری قرار داریم، بسترسازی تعاملات اقتصادی- اجتماعی در چارچوب سیاست منطقه گرایی و ایجاد فضای همکاری و همگرایی، اجتناب ناپذیر است.

استان سیستان و بلوچستان این امتیاز ویژه را دارد که با شش کشور: افغانستان، پاکستان، هند، عمان، قطر و امارات متحده عربی، علاوه بر مرز مشترک(آبی یا خاکی)، دارای پیوندهای قومی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ریشه دار و دیرین است. ده ها هزار نفر از هموندان سیستان و بلوچستانی در این شش کشور مقیم و دارای فعالیت اقتصادی و اجتماعی اند. این ظرفیت علاوه بر سایر مزیت ها، در بعد گردشگری در افق آینده، یک پتانسیل استراتژیک گردشگری با قابلیت ژئوپولیتیک است. تشکیل کمیسیون مشترک گردشگری هفت کشور در سطح وزرای گردشگری و نیز در سطح مقامات محلی در چارچوب اختیارات ویژه استان های مرزی، می تواند بستر همکاری جهت توسعه گردشگری منطقه ای را فراهم کند. البته، در حال حاضر کنسرسیوم هایی در سطح بخش خصوصی گردشگری با برخی کشورها از جمله پاکستان فعال اند که فعالیت آن ها می تواند در چارچوب سیاست های کمیسیون مشترک کشورهای هفتگانه، تداوم و تقویت گردد.

ج- تقویت ساختار مدیریت گردشگری؛ با توجه به چشم انداز آینده، گردشگری استان نیازمند ساختاری با اختیارات مناسب است تا بر سیاستگذاری، هماهنگی و یکپارچگی سیاست ها و پیشبرد آن ها، مدیریت، تصمیم گیری و نظارت نماید. چنان که ایجاد معاونت گردشگری زیارتی حسب نیاز، ذیل ساختار مدیریت عالی سه استان خراسان رضوی، قم و فارس، تشکیل شد. تقویت ساختار مدیریت و برنامه ریزی گردشگری متناسب با شرایط پیش روی استان، یک ضرورت به نظر می رسد. گردشگری ایران، به تحقق شعار: گردشگری جایگزین نفت در اقتصاد؛ جایگاهی که سالیانی، آرزوی بسیاری از نخبگان و فعالان بود، نزدیک می‌شود.