چهارشنبه, ۰۸ فروردین, ۱۴۰۳

سکوی تعمید صابئین مندایی پس از قرن‌ها جابه‌جا شد/صابئین مندایی جاذبه گردشگری خوزستان

2 انتشار:

مجتبی گهستونی

روزنامه نگار و فعال میراث‌فرهنگی/

صدای میراث: صابئین مندایی، پیروان حضرت یحیی تعمید دهنده(ع) و از ساکنان دیرباز کهن سرزمین ایران در خوزستان در روزهای گذشته، دو عید بزرگ «دهوا ربا» و «ششیان» را برگزار کردند و آیین امبطل(روزه) و اعتکاف را به جای آوردند. قدمت حضور صابئین مندایی در ایران به دوران اشکانی بازمی‌گردد.

به دلیل نقش آب در زندگی روزانه و مذهبی این کهن دینداران که به هبوط حضرت آدم (ع) اعتقاد دارند و بر پیامبری حضرت نوح (ع)، حضرت شیتل(ع)، حضرت سام (ع) باور دارند و از کتاب مقدس خود به نام «گنزا ربا» یاری می­‌جویند، سکونت جامعه صابئین مندایی همواره در محلات پیرامونی رودخانه‌ها و نهرها است.

حضور آنان در خوزستان و به خصوص شهر اهواز، برای شکوفایی گردشگری و ثبت برخی میراث‌ ناملموس نیز یک فرصت بهینه است که باید از آن بهره گرفت.

صابئین مندایی به خداوند یکتا که فناناپذیر هم است و به آن با زبان مندایی «ملکا راما ربا دنهورا» می­‌گویند اعتقاد دارند و باور دارند که اگر به توصیه‌­های خداوند که از جانب پیامبران و فرشته‌­گان برای آن‌ها ارسال شده است توجه شود، بهشت و عالم انوار «آلما دنهورا» در انتظارشان است. به همین دلیل دینداران این قوم کهن، برای انجام مناسک مذهبی خود و تعمید و نماز روزانه به کرانه رودخانه‌ها مراجعه می­‌کنند تا با انجام وضو (رشامه)، نماز (براخه) بخوانند و در درگاه خداوند دعا (بوثه) کنند.

در شوشتر مکانی ثبت ملی شده و متعلق به نیایش صابئین مندایی در رودخانه «گرگر» وجود دارد که به آن «بند عیار» گفته می­‌شود. در دزفول و در محله منتهی به رودخانه «دز»، گذری تاریخی و ثبت ملی وجود دارد که به «ساباط صابئین» معروف است. در اهواز که مرکز تجمع صابئین مندایی است، عمده خیابان‌­های ساحلی این شهر، محل زندگی صابئین مندایی است و انجمن، مکان عقد و ازدواج و کلاس‌های درسی در این نقطه قرار دارد. محلات ساحلی همچنین به مکان نیایش، نماز و اعمال مذهبی آن‌ها در رودخانه «کارون» که «سکوی مندی» نام دارد منتهی می‌­شود.

صابئین مندایی به دلیل اهمیت دادن به پاکی و انجام آئین‌­های مختلف که به آب جاری (یردنا) بستگی دارد همواره شاهد تغییرات گوناگون در رودخانه‌ها هستند.

عید بزرگ (دهوا ربا) اما مناسبتی است که هر ساله و با شکوه بسیار به صورت علنی و با حضور برخی مسئولان، رسانه‌ها و پیروان این آئین برگزار می‌­شود. امسال اما به دلیل تغییر در وضعیت رودخانه کارون، مسئولان استان به انجمن صابئین مندایی، علمای این دین یعنی گنزورا، ترمیدا و اشکندا و سایر دینداران اجازه دادند تا در مکانی بزرگتر و در کمال آسایش، مثل هر سال به انجام مناسک مذهبی بپردازند.

این عید در ماه «دولا» که مصادف با اواخر تیر است آغاز می‌شود و براساس اعتقاد پیروان آیین مندایی سال نو همزمان با خلقت حضرت آدم (ع) است. صابئین قبل از عید بزرگ به نظافت خانه‌های خود می‌­پردازند و یک روز قبل از عید، مراسم غسل تعمید را در ساحل کارون انجام می‌­دهند و بعد از آن اعتکاف ۳۶ ساعته خود را آغاز می‌­کنند و از آن پس تعطیلات عید آنان آغاز می‌­شود.

در بهار سال ۱۳۹۸ با وقوع سیلاب که خوزستان را در نوردید، سکوی نیایش صابئین مندایی که ده‌ها سال است محل تجمع آنان است به زیر آب رفت و خطر سیلاب اهواز را تهدید کرد. محل سکونت آن‌ها نیز برغم آن که با تمهیدات اتخاذ شده آب به سمت خانه‌های درون شهر سرایت نکرد تاحدودی تهدید شد. سیلاب البته که در بستان، سوسنگرد، حمیدیه و خرمشهر که بخشی از صابئین هم در آن شهرها سکونت دارند، صابئین مندایی را نیز  دچار رنج کرد.

کنشگران اجتماعی، فرهنگی و روحانیون صابئین مندایی همواره در دیدارهایی که با مسئولان استانی و ملی دارند به لایروبی رودخانه کارون، جلوگیری از ریزش فاضلاب‌­های شهری، بیمارستانی، صنعتی، کشاورزی به دیگر رودهایی که زندگی مردم خوزستان متاثر از آنان است، تاکید می‌­کنند.

اگرچه سیلاب امسال برای خوزستان بسیار خسارت بار بود. اما صابئین مندایی هر ساله به دلیل خشکسالی یا ترسالی به ناچار در همان محل سکوی مندی در اوقات خشکسالی یا به درون رودخانه پیشروی می‌­کنند. در زمان ترسالی نیز آن‌ها مجبورند به سمت خشکی رفته و اعمال مذهبی را به جای بیاورند.

مسئولان استان خوزستان اکنون به صابئین مندایی قول داده‌­اند یا سکوی مندی را برای مواقع خشکسالی و ترسالی مرمت کنند یا در محل پارک جزیره که عید باشکوه «دهوا ربا» در آن برگزار شد و به رود جاری کارون دسترسی دارد سکو و سالن برپا شود تا اعمال مذهبی صابئین مندایی در امنیت و آسایش بیشتر انجام شود.

اگر چه دین صابئین مندایی جزء ادیان رسمی کشور محسوب نمی‌­شود، اما با توجه به تبشیری و تبلیغی نبودن این دین و از همه مهمتر فروتنی و شخصیت آرام آنان و خدمات بزرگی که در دوران‌­های مختلف داشتند، همواره در انجام امور خود فعالیت آزاد دارند.

لازم به ذکر است واژه صابئین سه بار در قران و در سوره «بقره» آیه ۶۲، سوره­ «انعام» آیه ۶۹ و سوره «حج» آیه ۱۷، در کنار ادیان «یهودیت»، «مسیحیت» و «زرتشتی» ذکر شده است.

همچنین در کتاب «تحقیق در حکم صابئین مندایی» بر فتوای مقام معظم رهبری مبنی بر موحد بودن صابئین مندایی تاکید شده است.

حجت‌الاسلام علی یونسی دستیار ویژه رییس‌جمهور در امور اقلیت‌های دینی اعلام کرده بود: با توجه به فتوای راهگشای مقام معظم رهبری در اهل کتاب بودن دین صابئین و حقانیت این دین کهن و یکتاپرست و افزودن نظر فقهای دیگر، می‌توان آنرا به عنوان یک ماده الحاقی به ادیان رسمی دیگر ملحق کرد.

طی سال‌های گذشته نیز صابئین مندایی با فعالیت چشمگیر در تولیدات صنایع‌دستی و برخورداری از میراث ناملموس به یکی از جاذبه‌های گردشگری استان خوزستان تبدیل شده‌اند و ورود گردشگران به منظور بازدید از آیین‌های صابئین مندایی آزاد اعلام شده است.

print

Discussion۲ دیدگاه

  1. بسیار عالى، سپاسگزارم از دیدگاه مثبت شما نسبت
    به اقلیتى که وطنشان و مردم آنرا دوست دارند اما
    سالهاى سال بى‌دلیل مورد بى‌توجهى و بى‌مهرى
    قرار گرفتند.

  2. admin

    به امید برقراری ایران و سربلندی تمامی ایرانیان عزیز

    موفق و پیروز باشید
    صدای میراث

لطفا دیدگاه خود را ثبت کنید