صدای میراث: اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده دیروز پنجشنبه و در سکوت کامل خبری آغاز شد.
بدین‌ترتیب کلنگ آغاز پروژه گردشگری آشوراده برغم مخالفت‌های بسیاری از کارشناسان محیط زیست و فعالان این حوزه بر زمین خورد تا یکی از بکرترین و دست نخورده‌ترین نقاط طبیعی ایران که عنوان پناهگاه حیات وحش را به خود اختصاص داده است به روی گردشگران گشوده شود.
اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده در دوران مدیریت معصومه ابتکار در سازمان حفاظت محیط زیست و در همکاری با سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در دوران مدیریت مسعود سلطانی‌فر بر آن سازمان جدی‌تر شد.
واگذاری جزیره آشوراده با هدف گردشگری البته پیش از این دوره و باز هم در دوران ریاست معصومه ابتکار بر سازمان حفاظت محیطزیست کشور آغاز شده بود اما هربار واگذاری آشوراده برای اجرای طرح گردشگری با اعتراض فعالان محیط زیست و کارشناسان این حوزه با شکست مواجه شده بود تا آن که در دولت تدبیر و امید طلسم گردشگری آشوراده شکست و سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در همکاری نزدیک با یکدیگر کلنگ گردشگری را در بکرترین منطقه حفاظت شده طبیعی ایران بر زمین زدند.
حر منصوری عبدالملکی دیده‌بان میانکاله اما نخستین فردی بود که پرده از اجرای بی سروصدای پروژه گردشگری آشوراده برداشت و در مطلبی نوشت: «کاش مسئولین، شفاف و پاسخگو بودند و اطلاع‌رسانی می‌کردند که قرار است چه بر سر آشوراده، تنها جزیره ایرانی دریای خزر بیاید.»
حالا از صبح دیروز براساس آنچه حر منصوری دیده‌بان میانکاله اعلام کرده است، کلنگ‌زنی طرح جنجالی توسعه گردشگری جزیره آشوراده در اسکله بندر ترکمن آغاز و در نخستین اقدام چندین کامیون و لودر برای برچیدن دیوار موج‌شکن جنوب بازارچه در بندر ترکمن مستقر شدند.
پیشینه یک تصمیم جنجالی
معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست که در دولت هشتم نیز موافق واگذاری جزیره آشوراده به سرمایه‌گذار بخش خصوصی بود، سال ۹۳ موفق شد همزمان با داغ شدن موضوع گردشگری در کشور در جلسات هیأت دولت اعتماد اعضای کابینه و شخص رئیس‌جمهور را نسبت به واگذاری جزیره آشوراده جلب کند. پس از این پیگیری‌ها بود که با انعقاد تفاهمنامه همکاری با سازمان میراث فرهنگی، مسیر واگذاری این جزیره هموار شد.
دی‌ماه سال۹۳ بود که مسعود سلطانی‌فر، رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به روزنامه همشهری گفت که «تصمیم دولت در موضوع تغییر کاربری جزیره آشوراده به زون گردشگری با رعایت تمامی قوانین و مقررات و ملاحظات زیست‌محیطی اتخاذ شده و با قوت و قدرت اجرایی می‌شود.»
چند روز پیش از این اعلام نظر، مسعود سلطانی‌فر رییس وقت سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در حاشیه نشست هیأت دولت، حساسیت‌های ایجاد شده در تغییر کاربری جزیره آشوراده را بررسی کرده بودند.
همانزمان اما، سازمان بازرسی کل کشور در نامه‌ای به سازمان حفاظت محیطزیست خواسته بود که روند واگذاری و تغییر کاربری جزیره آشوراده متوقف شود.
با این حال سعید شیرکوند، معاون سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی در نشستی خبری، نامه ارسال شده سازمان بازرسی به سازمان حفاظت محیطزیست را تکذیب و از آن به‌عنوان «خبرهای خودساخته رسانه‌ها» نام برد.
این اظهارات در حالی مطرح شد که سازمان بازرسی کل کشور در سایت اطلاع‌رسانی خود و به نقل از معاون سازمان بازرسی کل کشور ارسال آن نامه را تأیید کرد.
مسعود سلطانی‌فر، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز تلویحا اعتراض انجمن‌های زیست‌محیطی و رسانه‌ها در واگذاری آشوراده و تغییر کاربری این جزیره را جوسازی، جنجال‌سازی و هیاهو علیه دولت خواند و گفت که به دور از تمام این مسائل کار را در آشوراده به پیش می‌برد.
توجیه مسئولان سازمان میراث فرهنگی در ماجرای واگذاری و تغییر کاربری بخشی از جزیره آشوراده آن بود که چون این جزیره متروکه است و در میان علفزارهای آن مارها و جانوران موذی برای ساکنان جزیره مزاحمت ایجاد می‌کنند، بهترین شیوه برای بهبود وضعیت زندگی ساکنان محلی آشوراده تبدیل این جزیره به زون گردشگری است.
دستور آشوراده
آبانماه سال ۹۵ اما معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیطزیست در نامه‌ای به استاندار گلستان موافقت نهایی این سازمان با طرح طبیعت‌گردی آشوراده را ابلاغ کرد.
در متن این نامه آمده بود: «بازگشت به نامه شماره۹۵/۳/۱۵۳۰۹ مورخ۹۵/۶/۱ معاون محترم امور عمرانی استانداری و پیرو نشست اخیر و بازدید صورت گرفته از جزیره آشوراده در راستای اجرایی شدن مصوبه کاروان تدبیر و امید در استان گلستان، ضمن بررسی آخرین نسخه پیشنهادی استانداری به اطلاع می‌رساند پیاده‌سازی طرح گردشگری فوق با ملحوظ نمودن شرایط و توصیه‌ها و رعایت ضوابط و مقررات متعارف مورد تأیید است.»
رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرده بود: «طرح گردشگری جزیره آشوراده مشمول ارزیابی اثرات زیست‌محیطی و تأیید در کمیته ۲جهت صدور مجوز برای آغاز فعالیت است و ضوابط مدنظر این سازمان باید در طرح پیشنهادی رعایت شود.»
در بخش ضوابط سازمان حفاظت محیطزیست برای تغییر کاربری آشوراده به زون گردشگری نیز آمده بود: «تمامی فعالیت‌ها و اقدامات مورد تأیید قابل انجام جزیره آشوراده در محدوده طبیعت‌گردی تعیین شده در نقشه پیوست امکانپذیر است. همچنین ضروری است جانمایی کاربری‌ها در پهنه زون مسیر طبیعت‌گردی تعیین شده در نقشه پیوست، توسط مشاور همراه با نقشه سایت پلان و نقشه جزئیات تهیه و ارائه شود. احداث باغ موزه حیات وحش نیز مشروط بر عدم ایجاد باغ وحش و نگهداری نمونه‌های زنده (به‌دلیل احتمال شیوع بیماری‌های حیات وحش در پناهگاه میانکاله و تداخل گونه‌ها و…) با نمایش نمونه‌های تاکسیدرمی گونه‌های بومی کشور به عنوان بخشی از مرکز بازدیدکنندگان جزیره (با توجه به اهمیت مقوله آموزش در مراکز بازدیدکنندگان) قابل احداث است و ایجاد آکواریوم نیز با رعایت ضوابط خاص دفتر تخصصی سازمان حفاظت محیطزیست در مرکز بازدیدکنندگان قابل انجام است.»
براساس آنچه سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد، «فعالیت‌های سایت ورزشی نیز باید شامل امکانات غیرموتوری باشد و احداث مجتمع ورزشگاهی در آشوراده ممنوع است. زون تفریحی کودکان نیز باید دارای فعالیت‌های سبک در بازی کودکان باشد نه احداث شهربازی.»
براساس این دستور، «سایت ورزش‌ها و تفریحات آبی شامل پلاژ شنا، قایقرانی غیرموتوری و ماهیگیری بدون احداث نهر و دریاچه مصنوعی با هماهنگی اداره شیلات صورت می‌گیرد. همچنین سایت طبیعت گردی آشوراده حداکثر تا ۲۰۰ متر مجاز به پیشروی به داخل آب‌های خلیج گرگان است.»
رئیس وقت سازمان حفاظت محیطزیست در دستور خود اعلام کرد: «راه تردد بازدیدکنندگان جزیره از مسیر آبی تردد قایقرانی بندرترکمن از طریق اسکله گردشگری جزیره است و طراحی یک اسکله جدید به منظور ساماندهی قایق‌ها و ورود طبیعت گردان در منتهی‌الیه ضلع غربی محدوده ۴۸ هکتاری جزیره در نزدیکی مرکز بازدیدکنندگان با رعایت ضوابط و ملاحظات زیست‌محیطی امکانپذیر است. همچنین ورود گردشگر به آشوراده نیز باید مطابق با ظرفیت برد پهنه طبیعت‌گردی جزیره باشد و طراحی سازه‌ها با استفاده از روش‌های نوین اکوتکنیک، متناسب با شرایط محیطی با مصالح بومی و براساس اصول معماری منظر و ضوابط احداث اکولوژ مورد تأیید سازمان حفاظت محیط زیست ممکن است.»
سازمان محیط زیست از بهره‌بردار آشوراده نیز خواسته بود «نحوه تأمین منابع آبی مورد نیاز و مدیریت پسماند و پساب را به‌طور دقیق مشخص کند و در فعالیت‌های گردشگری جزیره آشوراده پیاده‌روی، عکاسی، پرنده‌نگری، نجوم، اسب‌سواری و دوچرخه‌سواری امکانپذیر شود که سازه‌های موقت قابل نصب در این زون، شامل سایبان و آلاچیق‌های سبک، سکوی چادر، سرویس‌های بهداشتی سپتیک، برجک دیده‌بانی و رصد پرندگان و ستارگان، کانکس‌های کوچک ارائه‌دهنده خدمات اولیه گردشگری و مراکز ارائه‌دهنده خدمات گردشگری مانند دوچرخه‌سواری و اسب‌سواری نیز تعبیه می‌شوند.»
حالا از صبح دیروز در سکوت کامل خبری عملیات اجرایی گشودن جزیره آشوراده به روی گردشگران آغاز شده است و ماشین‌های سنگین برای پروژه احداث تاسیسات گردشگری و گشودن مسیر گردشگری آشوراده در بندر ترکمن صف کشیده‌اند. بدین‌ترتیب مهمترین و بکرترین جزیره ایرانی دریای خزر و پناهگاه حیات وحش در شمال ایران بزودی به روی گردشگران گشوده می‌شود.
Discussion۱ دیدگاه
با سلام
با توجه به این که از ابتدای سال جاری در حوزه دیگری از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری جز دبیرخانه کمیته ملی طبیعت گردی در خدمت سروران هستم، اطلاع دقیق و به روزی از جزئیات و هویت سرمایه گذار طرح گردشگری آشوراده ندارم، اما اگر مطالب مندرج در وب سایت صدای میراث را مبنای اظهار نظر در رابطه با این طرح قرار دهیم؛ به دور از هر گونه پیش داوری، محتملا ما با طرحی اصولی مواجهیم که می تواند بستری باشد برای باشد توسعه گردشگری پایدار در تنها جزیره دریای کاسپین.
لذا از تمامی بزرگواران خواهش می کنم به دور از رفتارهای احساسی، بر مبنای داده های مستند و تحلیل های کارشناسی، با حساسیت و دقت بالا، پی گیر موضوع توسعه گردشگری در آشوراده باشند.
با احترام و آرزوی فردایی شایسته این مرز و بوم …