حسین فیضی
کارشناس ارشد باستان شناسی و پژوهشگر دوره ساسانی/
صدای میراث: نقش برجسته تنگ قندیل از معدود نقش برجسته‌های دوران ساسانی است که یک صحنه خانوادگی را به نمایش گذاشته است.
محل دقیق این نقش برجسته در ۳۴ کیلومتری جنوب فهلیان ممسنی از توابع شهرستان کازرون و در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر تاریخی بیشاپور و در حاشیه جاده شاهی روزگار باستان است که از جلگه معروف به گورک عبور می‌کرد.
تنگ قندیل، تنگی است که بواسطه نزدیکی به روستای قندیل به این نام شهرت یافته است. در دهانه این تنگه و در نزدیکی چشمه، بر قطعه سنگی بزرگ، نقش برجسته حجاری شده قرار دارد. (موسوی حاجی،سرفراز:۱۳۹۶)
نقش برجسته بر روی قطعه سنگی عظیم به طول ۲۷۵سانتیمتر و ارتفاع ۲۲۰ سانتیمتر حجاری شده است. (سرفراز،۱۳۵۰)
این نقش برجسته برای نخستین‌بار توسط دکتر سرفراز مورد پژوهش قرار گرفت و او نظر خود را مبنی بر اینکه نقش، متعلق به شاپور اول ساسانی که در کنار «آذر آناهید» ملکه خویش و «هرمزد اول» ولیعهد ایستاده است اعلام کرد.
از دیگر نظریات در مورد این نقش برجسته آن است که این نقش برجسته متعلق به هرمزد اول است. اما بیشتر محققین و پژوهشگران دوران ساسانی این نقش را متعلق به بهرام دوم (۲۹۳_۲۷۶) دانسته‌اند.
نگارنده، به عنوان پژوهشگر دوره ساسانی با ارایه خلاصه‌ای از پژوهش‌های انجام شده در مورد این نقش برجسته و اهمیت ویژه آن در میان نقوش برجسته ساسانی بر ضرورت وجود برنامه‌ای بلندمدت برای حفظ و حراست از این داده‌های ارزشمند تاریخی تاکید دارد.
متاسفانه با وجود اهمیت نقش برجسته «تنگ قندیل»، مشاهده می‌شود که هیچ اقدام حفاظتی قابل ملاحظه بر این اثر صورت نگرفته است.
در بازدید میدانی نگارنده از این نقش برجسته، متوجه شدم که مسیر منتهی به نقش برجسته تنگ قندیل نه تنها صاف و هموار نیست که هیچ تابلویی برای هدایت بازدیدکنندگان به سمت نقش برجسته وجود ندارد.
حتی پس از مشاهده نقش برجسته مشخص است که این اثر در بستری از خطرات گوناگون بدون حفاظ و حتی تدابیر حفاظتی اولیه کاملا رها شده است.
بنابراین پیشنهاد می‌شود که ابتدا تابلوهای راهنما در مسافت‌های تعیین شده برای راهنمایی بازدیدکنندگان از نقش برجسته تنگ قندیل نصب شود و پس از آن معرفی این اثر تاریخی به گردشگران و ایجاد بستر بازدید از این اثر برای گردشگران انجام شود. بازدیدکننده است که روح یک اثر را زنده می‌کند.
ایجاد حفاظ بین اثر و بازدیدکننده نیز برای حفاظت از نقش برجسته تنگ قندیل ضروری است و در نهایت می‌توان با برگزاری کلاس‌های توجیهی و آموزشی برای جامعه محلی در این منطقه، ساکنان بومی را با اهمیت این اثر تاریخی آشنا کرد و آن‌ها را ترغیب به حفاظت از این اثر ارزشمند کرد.
