صدای میراث: هنرمندان صنایع دستی بویژه زنان کارآفرین این حوزه که در شکل مشاغل خانگی به تولید هنرهای سنتی مشغول هستند، با وضعیت بغرنج روبرو شدهاند. آن ها از یکسو از حمایت های دولتی محروم هستند و از سوی دیگر با جامعه ای مواجه شدهاند که سلیقه سنتی ندارد و ترجیح می دهد از اقلام چینی و خارجی و برندهای بیرونی استفاده کند اما تولیدات هنری کاربردی صنایع دستی را پس بزند.
نمونه بانوان کارآفرین در حوزه صنایع دستی که با زنان هنرمند و سرپرست خانوار از کرمان تا سیستان و بلوچستان گلستان فعالیت می کند، فریبا کشتکار است که از سال ۹۴ فعالیت حرفهای خود در حوزه صنایع دستی را آغاز کرده است و با ابداعات نوین تلاش کرده است تا بازارسازی و بازاریابی محصولات صنایع دستی تولید شده در استان های دیگر و توسط زنان روستایی و سرپرستان خانوار را با ابداعات جدید تلفیق و فروش صنایع دستی را افزایش دهد.
فریبا کشتکار اما در گفت وگوی اختصاصی با صدای میراث می گوید: بیشتر محصولات خود را در نمایشگاه ها و بازارهای موقت و دائمی صنایع دستی در راسته بازارها و غرفهها عرضه کرده است و پس از آن که در برج آزادی تهران غرفهای احداث کرد، دستور تخلیه آن صادر شد و ناگزیر به انتقال به خانه برای تولید صنایع دستی شد.
کشتکار که یکی از
آرزوهایش حضور در نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع دستی ایتالیا برای معرفی تولیدات هنرهای سنتی ایران است، میگوید: در حال حاضر هنرمندان سوزن دوز در روستاهای سرخس آثار سوزنه دوزی خود را برایم ارسال میکنند و من از آن ها در تولیدات کیف و محصولات چرمی استفاده می کنم. همچنین تلاش کرده ایم با تلفیق هنر سوزن دوزی و سرامیک نقشی نوین در صنایع دستی ایران ایجاد کنیم. نکته دیگر آن است ککه توانسته ایم از سرامیک های تولیدی در ساخت زیورآلات سنتی استفاده کنیم. چون بیشتر زیورآلات موجود در بازار چینی است و ما با تولید زیورآلات سرامیکی تلاش کردیم مخاطب به سمت محصولات صنایع دستی چینی در حوزه زیورآلات در بازار ایران نرود.
این هنرمند تولید کننده صنایع دستی با تاکید بر این موضوع که نسل جدید صنایع دستی سنتی را نمیپسندند اعلام کرد: حدود ۱۵ زن در حوزه تولید صنایع دستی در تهران و سایر استان ها با ما همکاری می کنند که مثلا یکی از آن ها تولید کننده گلیم است و تولیدات او را به عنوان زیرلیوانی به بازار عرضه می کنیم.
او گفت: در کار سرامیک نیز ایده های جدید به کار گرفته ایم و محصولات سوزن دوزی را با سرامیک تلفیق کرده ایم و سرامیک های سوزن دوزی تولید می کنیم.
به گفته این تولید کننده صنایع دستی، زیورآلات چینی قاچاق به وفور در بازار ایران وجود دارد و این موضوع کار را برای هنرمندان صنایع دستی سخت کرده است. به همین دلیل در طرح جدید خود زیورآلات سرامیکی را برای عرضه در بازار صنایع دستی کشور تولید کرده ایم تا جای محصولات چینی را بگیرد.
فریبا کشتکار، مهمترین مشکل هنرمندان صنایع دستی کشور را در فروش محصولات اعلام کرد و گفت: اگر مشکل فروش صنایع دستی در کشور حل شود، هنرمندان راحت تر می توانند مواد اولیه مورد نیاز خود را تهیه کنند و فروشندگان مواد اولیه نیز میتوانند بازار بهتری داشته باشند.
این هنرمند صنایع دستی با تاکید بر این موضوع که برگزاری نمایشگاه ها برای فروش صنایع دستی ایده خوبی است اما مشکل اصلی وضعیت اقتصادی مردم است و صنایع دستی الان در سبد کالاهای مورد نیاز مردم در ردیف سوم و چهارم قرار دارند. چون رده اول نیاز در سبد مردم مواد غذایی و پس از آن پوشاک و در رده سوم و چهارم صنایع دستی قرار دارد.
کشتکار معتقد است که نسل جوان ایرانی شناخت زیادی نسبت به فرهنگ سنتی خود ندارد و به همین دلیل نیز زیورآلات سنتی تولید شده را نمیپسندد. بنابراین ایجاد رغبت در آن ها برای خرید تولیدات صنایع دستی بسیار سخت است. آن ها ترجیح می دهند به جای استفاده از محصولات صنایع دستی ایرانی از گوشواره های استیل فلان مدل یا گردنبند با مارک فلان برند خارجی استفاده کنند که این موضوع کار هنرمندان صنایع دستی را بسیار سخت کرده است.
این بانوی هنرمند کارآفرین در حوزه صنایع دستی معتقد است اولین چالش صنایع دستی، فرهنگسازی در بخش های مختلف است. این موضوع در تولیدات محصولات سرامیکی انجام شد و پس از چند سال که مردم به دنبال خرید فلان محصول کریستالی خارجی بودند حالا به سمت استفاده از محصولات سرامیکی تولید شده توسط هنرمندان صنایع دستی رفته اند.
او بر فرهنگسازی به کودکان در استفاده و آشنایی با محصولات صنایع دستی ایرانی تاکید دارد و می گوید: این امر زمانبر است و خانواده ها و رسانه ها باید بتوانند این موضوع را در جامعه جا بیاندازند که استفاده از محصولات صنایع دستی داخلی نه تنها می تواند کودکان را با هنرهای سنتی ایران آشنا کند که گاه به صرفه تر از استفاده از محصولات خارجی است.