مریم جلیلوند
خبرنگار/
صدای میراث: کاخ مروارید یکی از چهار بنای فاخر جهان در دوره معاصر است، بنایی که آثار و اموال آن به بدترین شکل ممکن غارت شد و از کالبدش جز ویرانه چیزی باقی نماند.
رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور پیشتر اعلام کرده بود که ۸۰ درصد از این بنای تاریخی به طور کامل نابود شده و قابل مرمت نیست. اما سال گذشته مرمت و بازسازی این بنا توسط اداره میراث فرهنگی استان البرز آغاز شد و با هزینه ای بالغ بر ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان مقاوم‌سازی آن انجام شد.
مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی استان البرز حالا به صدای میراث می‌گوید: با تخصیص ۵۰ میلیارد تومان اعتبار، عملیات مرمت و بازسازی کامل کاخ مروارید ظرف مدت دو سال به پایان می‌رسد.
حجت‌الاسلام «فخرالدین صابری»، بنای ارزشمند کاخ مروارید را درحالی یکی از چهار بنای فاخر جهان در دوره معاصر معرفی کرد که به گفته او، این بنای ارزشمند پهلوی با معماری منحصربه فرد می‌بایست همانند کاخ‌های به جا مانده از دوره‌های مختلف صفوی، قاجار و پهلوی حفظ و نگهداری می‌شد تا به عنوان یکی از مقاصد جذاب گردشگری مورد 
بهره‌برداری و بازدید مردم قرار می‌گرفت.
او گفت: کاخ مروارید برخلاف کاخ سعدآباد، نیاوران و سعدآباد نه تنها مورد حفاظت قرار نگرفت که متاسفانه توجه ونگهداری لازم از این بنا صورت نگرفت و سبب شد تا این مجموعه ارزشمند تاریخی دستخوش غرض‌های برخی افراد شود. به طوری که استفاده‌ای که از کاخ مروارید در چند دهه اخیر صورت گرفت، به هیچوجه متناسب با یک اثر تاریخی و معماری ارزشمند نبود. از همین رو، یکی از نگرانی‌های عمده سازمان میراث فرهنگی در سالهای اخیر این بود که چرا باید یک بنای تاریخی به این شکل تخریب و نابود شود.
کاخ مروارید را برای آپارتمان سازی واگذار کرده بودند
صابری در رابطه با اقدامات حفاظتی صورت گرفته در کاخ مروارید گفت: سازمان میراث‌فرهنگی در سالهای اخیر اقدامات متعددی در راستای حفظ این اثر تاریخی انجام داد به طوری که در مرحله نخست اقدام به تملک این اثر تاریخی کرد و از ساخت‌وسازهای گسترده در اطراف و حریم کاخ مروارید جلوگیری کرد.
او گفت: قبل از آنکه سازمان میراث‌فرهنگی این بنا را تملک کند، در معامله‌ای ۱۷۰ هکتار از محوطه و اراضی کاخ مروارید واگذار شده بود تا ساخت‌وسازهای مسکونی در آن صورت بگیرد.
به گفته مدیرکل میراث‌فرهنگی استان البرز، سازمان میراث‌فرهنگی براساس وظیفه و تعهد سازمانی خود ورود کرد و با حکم دادستانی کرج کاخ مروارید و محوطه اطراف آن به مساحت ۲۷ هکتار در اختیار میراث فرهنگی قرار گرفت. البته هنوز کارهای حقوقی و جابجایی سند و مالکیت قانونی سازمان میراث‌فرهنگی انجام نشده و مالکیت آن در دست اقدام است.
فخرالدین صابری اعلام کرد: پس از پایان مالکیت کاخ مروارید بازسازی این مجموعه در مرحله دوم قرار می‌گیرد.
وی افزود: مجموعه تاریخی کاخ مروارید به دلایل گوناگون و حوادث طبیعی و بهره‌برداری نامناسب اشخاص مورد آسیب جدی قرار گرفته است.
۲/۵ میلیارد تومان صرف جلوگیری از فروپاشی کاخ شد
صابری تاکید کرد: بنای کاخ مروارید تقریبا شبیه به یک بنای غارت زده بود که سال ۹۷ بیش از ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان برای مرمت بخش‌هایی از بنا و مقاوم‌سازی پایه‌های کاخ هزینه شد تا از فروپاشی این اثر جلوگیری شود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی استان البرز ادامه داد: سازه فلزی اصلی کاخ مروارید که بر اثر برف و باران‌های سنگین، طی سالهای گذشته شکسته شده بود به جای اول بازگردانده شد و اکنون نیز مرمت کاخ ادامه دارد.
حجت‌الاسلام فخرالدین صابری در پاسخ به این سوال صدای میراث که عملیات مرمت این بنای تاریخی چه زمان به پایان می‌رسد؟ گفت: پایان مرمت کاخ مروارید نیازمند تخصیص اعتبار است و چنانچه اعتبارات استانی و ملی در رابطه با این بنا طبق برنامه‌ریزی اداره میراث‌فرهنگی البرز تامین شود، مرمت کاخ در زمان کمتر از دوسال به پایان می‌رسد و کاخ مروارید آماده بازدید عمومی می‌شود.
به گفته او، برآورد اعتباری که برای اتمام عملیات مرمت این بنای تاریخی صورت گرفته است، ۵۰ میلیارد تومان است که امکان تامین آن از محل اعتبارات استانی و ملی وجود دارد.
سازه متفاوت کاخ مروارید با نیاوران و سعدآباد
صابری دلیل برآورد ۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای اتمام مرمت کاخ مروارید را اینگونه توضیح می‌دهد: یکی از دلایلی که اتمام مرمت کاخ مروارید این بودجه سنگین را می‌طلبد این است که سازه کاخ مروارید با کاخ نیاوران و سعدآباد متفاوت است. سازه این کاخ فلزی است و وسایل آن نیز معمولا از خارج از کشور تهیه می شد و حتی جالب است بدانید که لوستر کاخ مروارید نیز اختصاصا برای این کاخ ساخته شده است که باید مرمت شود و در جای خود قرار بگیرد.
مدیرکل میراث‌فرهنگی استان البرز از کاربری‌های موقت در کاخ مروارید خبر داد و گفت: درحال حاضر محوطه کاخ مروارید برای برپایی جشنواره‌ها و بازارچه‌های صنایع‌دستی، برپایی نوروزگاه و … همزمان با ادامه مرمت‌ها استفاده می‌شود.
او با اعلام این که استان البرز کاخ مروارید را به عنوان یکی از موقعیت‌های جذاب گردشگری می‌شناسد و مرمت و احیای آن از این منظر که عامل ماندگاری گردشگران در استان البرز می‌شود اهمیت دارد.
کاخ مروارید یا کاخ شمس پهلوی در مهرشهر کرج بنا شده است. این کاخ فاصله سالهای ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۷ و در مساحت ۲۵۰۰ متر بنا شد. سازه اصلی و طرح کاخ به شکل یک سفره‌ماهی است که یک صدف آنرا در خود گرفته است. کاخ مروارید با طراحی وسلی پیترز توسط بنیاد فرانک لوید رایت با هزینه یک میلیون دلار آمریکا ساخته شد. کاخ مروارید همچنین در ۱۲ بهمن‌ماه سال ۱۳۸۱ در فهرست آثار ملی کشور با شماره ۷۰۶۷ به ثبت رسید.
