امیرحسین جعفری

کارشناس ارشد گردشگری/

استارتاپ در گردشگری چیست؟ startup به معنای شرکت نوپا است. یعنی یک فعالیت نوپا و کار جدید با ایده خلاقانه جدید که حول محور تکنولوژی می‌چرخد و یک محصول خوب ارائه می‌کند، ارزش آفرین و پایدار است. تحول در بازار ایجاد می‌کند و فعالیت‌هایی جدید و نوآور انجام می‌دهد. فعالیت‌ها و خلاقیت‌هایی که بازار تشنه آن‌هاست.

هدف استارت آپ‌های گردشگری این است که بتوانند با ماهیت خلاقیت‌محور خود، ظرفیت بالقوه گردشگری را شکوفا کنند، البته که استارتاپ ممکن است کسب و کاری سنتی باشد که به صورت آنلاین خدماتی را ارائه دهد.

استارتاپ‌ها با تولید محتوا شامل متن و عکس و ویدئو در اینترنت به معرفی محصول خود می‌پردازند، خلاقیت و ایده‌های نو در تور گردانی ارائه می‌دهند، خدمات حمل و نقل و خانه‌های محلی و بوم گردی را مطرح می‌کنند، کارهایی از قبیل معرفی جاذبه‌ها، ارزیابی غذا و یا سرویس سفر برای افراد کم‌توان و معلول و یا توسعه روستایی و خلاقیت در ورود توریست‌ها از جمله کارهایی است که استارتاپ‌ها می‌توانند انجام دهند.

شرکت‌های دانش بنیان، به منظور افزایش علم و ثروت، توسعه اقتصادی بر پایه دانش و تحقق اهداف علمی و اقتصادی در راستای گسترش اختراع و نوآوری و در نهایت تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالا و خدمات) در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوطه تشکیل می‌شود.

در صنعت گردشگری ایران و جهان، استارتاپ ها چه کسانی هستند؟ آیا سایت‌های رزرو آنلاین هتل و پرواز استارتاپ محسوب می‌شوند؟ آیا آژانس‌های مسافرتی آنلاین استارتاپ محسوب می‌شوند؟ آیا تورگردانان ورودی که با داشتن نیروهای متخصص علمی به زبان‌های مختلف به جذب توریست‌های خارجی مشغول هستند، دانش‌بنیان محسوب می‌شوند؟ آیا هتلدارانی که ایده‌های خلاقانه در اقامت میهمانان دارند استارتاپ محسوب می‌شوند؟ آیا تورلیدری که با روشهای خاص خود برنامه‌های ویژه‌ای را برای مسافرانش تدارک می‌بیند خلاق و نوین محسوب می‌شود؟ آژانس مسافرتی که برای مسافرانش تورهای خاصی را در مسیرهای ماجراجویانه تدارک می بیند، خلاق محسوب نمی‌شود؟

اینها دوگانگی‌های ذهنی است که امروزه گردشگری ایران با آن درگیر است. آیا کسی با نام استارتاپ و دانش بنیان هر کاری بخواهد می‌تواند انجام دهد؟ آیا استارتاپ بودن باعث فراقانونی بودن می‌شود‌؟ خیلی از آژانس‌های مسافرتی ترجیح می‌دهند که همه مجوزهایشان را رها کنند و استارتاپ شوند تا از امتیازهای بیشتری برخودار شوند و حالا همه این داستان‌ها در صنعت گردشگری باعث دوگانگی‌های ذهنی و شاید به هم ریختگی شده است.

اما می‌خواهیم تحلیل کنیم که آیا صنعت گردشگری هم مثل بقیه صنایع و کسب و کارها با استارتاپ‌ها متحول می‌شود یا نه؟ آیا گردشگری این فضا را دارد که همچون سایر صنایع بتوان کارهای مختلفی در آن انجام داد و آیا گردشگری ایران این درآمد را دارد که سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی در آن انجام شود؟

استارتاپ گردشگری امروز ایران یعنی یک سایت خدمات مسافرتی آنلاین که رزرو هتل، پرواز، تور و اطلاعات سفر و سایر خدمات را به صورت اینترنتی و آنلاین انجام دهد و یک تیم فنی و برنامه‌نویس و مدیران تحصیل کرده و با دانش در آن کار کنند و این می‌شود یک شرکت استارتاپ دانش بنیان گردشگری. مهم‌ترین ویژگی استارتاپ این است که کاری بکند کارستان که هیچ کس قبل از این انجام نداده باشد. آیا تاکنون در زمینه‌های رزرو هتل و پرواز و قطار و… کاری انجام نشده بود که حالا انجام شده است؟ بسیاری بر این باورند که این فعالیت‌های آنلاین در زمینه گردشگری مربوط به استارتاپ‌های جدید است.

سالهاست که رزرو آنلاین و اینترنتی پرواز و هتل توسط شرکت‌های مسافرتی و بر پهنه اینترنت و به صورت آنلاین و با ایده های نو در حال انجام است. کافی است واژه رزرو بلیط هواپیما و یا واژه رزرو هتل داخلی و یا تور ایرانگردی را در گوگل سرچ کنیم و به نتایج چند صفحه اول توجه کنیم که چه زحماتی کشیده شده است. سایت‌های دانش بنیان و کارآفرین و خلاق و استارتاپی همچون الی‌گشت، علی‌بابا، علاءالدین تراول، هتل‌یار، اقامت ۲۴، آی‌هو، مارکوپولو، فلایتیو، سفرم، زورق، تریپ، جا اینجاس، آریا و … که سالهاست به فعالیت رزرو آنلاین اینترنتی و تسهیل سفر برای همه مردم پرداخته‌اند و سفر را راحت‌تر و دسترسی همه را فراهم کرده‌اند. این سایت‌ها طی این سال‌ها نه جنجالی داشته‌اند و نه دعوایی و به صورت جوانمردانه در کنار هم به رقابت سالم پرداخته‌اند و هر کدام سهمی از بازار را در بخشی از کار برای خود دارند و جلوی ورود هیچ استارتاپی را هم نمی‌گیرند.

پس اگر واقع بین باشیم طی این چند سال و به خصوص از سال ۱۳۹۱ به بعد و طی این ۷ سال شاهد رشد کسب و کارهای نوین در صنعت گردشگری بوده‌ایم که سفر را برای مردم آسان نموده‌اند، اگر سایت و یا استارتاپی بیاید و همین کارها را انجام بدهد نمی‌توان گفت محصول جدیدی ارائه داده و کار خلاقانه ای انجام داده است. چرا که کاربر وارد هر کدام از این سایت‌ها شود، نام هتل و یا مسیر پروازی و یا تور را سرچ می‌کند و طبق یک استاندارد جهانی مثل سایت بوکینگ دات کام رزرو خود را انجام می‌دهد و واچر دریافت می‌کند، پس اتفاق عجیب و غریبی در صنعت گردشگری طی این مدت اخیر در حوزه کسب و کارهای نوین و نوپا و استارتاپی دانش بنیان نیفتاده که همه تعجب کنیم. فقط چند سایت آمده‌اند و همان هتل‌ها و پروازهایی که بقیه می‌فروخته‌اند را زیر قیمت خرید از هتل و ایرلاین فروخته‌اند و طبعا مشتری که به دنبال نرخ ارزان‌تری است به سمت آن‌ها رفته و سهم بازار بقیه سایت‌هایی که سالم کار کرده‌اند به سمت سایر سایت‌هایی که با ناجوانمردی کار می‌کنند می‌رود. این کار یعنی استراتژی فروش زیر قیمت خرید با هدف حذف رقبا و در اختیار گرفتن بازار به دامپینگ شهرت دارد.

اگر هر سایت و یا شرکتی در گردشگری این کار را انجام دهد نه تنها هیچ تاثیری در توسعه گردشگری ندارد بلکه تاثیرات مخرب‌تری در آینده گردشگری کشور خواهد داشت چرا که مشخص نیست قرار است در آینده این زیان به وجود آمده با چه روشی از مشتری پس گرفته شود و اگر هم قرار باشد پس گرفته نشود باز جای سوال است. لذا استارتاپ گردشگری یعنی کسب و کاری که فعالیتی جدید در گردشگری راه انداخته که تاکنون نبوده و با ایده‌پردازی و تکنولوژی در بازار به موفقیت دست پیدا می کند نه با سیاست حذف رقبا با استفاده از روش دامپینگ!

Tagged: اميرحسين جعفريان

شرکت‌های دانش‌بنیان و کسب و کارهای نوین در صنعت گردشگری