سمیه مراقی

رییس هیات مدیره شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

دبیر انجمن‌ دوستداران یادمان‌ها در قزوین/

صدای میراث: شهر قزوین پس از انتخاب به پایتختی یکی از قدرتمندترین حکومت‌های تاریخ این سرزمین، یعنی خاندان صفویه تغییر و تحولات فراوانی را شاهد بود. رشد و توسعه فضاهای شهری که به تناسب آمیخته با کارکرد و کیفیت این فضاها بوده و امروزه بخش‌های زیادی از آن‌ در شهر اصفهان به یادگار مانده است؛ ازجمله مادی‌های متعدد، دولتخانه صفوی با بناهای متعدد و چندین و چند مجموعه بزرگ و کوچک که اصفهان را نصف جهان ساخته‌اند.

بخشی از این کیفیت مدیون مادی‌ها و گذرهای آبی متعددی است که در سطح شهر اصفهان جاری هستند. بر هیچ متخصصی پوشیده نیست که بهره‌گیری از آب‌های جاری در سطح شهرها مهم‌ترین فرصت برای ارتقای کیفیت فضاها، منظر و سیمای شهری پایدار است و همواره مورد توجه مسئولین شهرهای مختلف جهان برای به‌وجود آوردن فضاهای سبز شهری بوده است. ترکیب عناصر طبیعی، آب، خاک و گیاهان در حاشیه این مسیرها یادآور جلوه‌های طبیعت بکر است و آرامش خاصی در بین شهروندان ایجاد می‌کند.

شهر قزوین با دارا بودن بخش‌هایی از این پتانسیل‌ها و کیفیت‌ها به دلایل متعددی که در دهه‌های اخیر مهم‌ترین آن‌ها بحث مدیریت شهری قزوین است، در حال نابود کردن آخرین رگه‌های این ارزش‌هاست.

روگذر بودن آب در شهر قزوین همواره موضوع بااهمیتی در شهر قزوین بوده است. نهرهای متعدد که شریان‌های شهر بودند و کارکردهای مختلفی داشته‌اند، طی این سال‌ها همگی تخریب و یا سرپوشیده شدند.

تخریب نهرهای خیابان سپه به عنوان اولین خیابان احداث شده در ایران که روزگاری نقش مهمی در سرسبزی این خیابان داشتند و امروزه درختان آن از بی‌آبی رنج می‌برند، سرپوشیده کردن نهرهای خیابان مولوی و مشکلات بهداشتی حاصل از آن و عدم توجه به بهسازی حاشیه‌های رودخانه ارنزک، دیزج و کانال آب واقع در پهنه شمالی شهر و اکنون نیز سرپوشیده کردن آسیاب جوی ارنزک همگی در یک راستا قرار دارند.

آسیاب جوی رودخانه ارنزک هدایت‌کننده آب رودخانه ارنزک بوده است که برای گرداندن آسیاب‌های واقع در مسیر این رودخانه از آن منشعب شده و سپس در مسیر خود وارد شهر می‌شده است. چندی است که موضوع سرپوشیده کردن این نهر باب گفتگوی مدیران و برنامه‌ریزان شهری قزوین شده است و به بهانه ایجاد مسیر دوچرخه در حال تخریب این نهر هستند.

اولین سوال متبادر به ذهن این است که؛ چرا مدیریت شهری اصفهان مادی‌های سطح شهر را برای استفاده از دوچرخه سرپوشیده نمی‌کند؟ خوشبختانه طی سال‌های گذشته فرهنگ استفاده از دوچرخه به مدد تلاش‌های ارزشمند و بی‌نظیر تعدادی از انجمن‌ها و فعالان مدنی به شکل عمومی در سطح قزوین رایج شد و مدیریت شهری نیز در رابطه همراهی‌های خوبی داشت.

اما متاسفانه فدا کردن برخی ویژگی‌های مرتبط با کیفیت و هویت ساختار شهری قزوین با انتخاب پیش‌پا افتاده‌ترین راه‌‌حل‌ها برای حل دغدغه‌های شهر، مسئله رایجی است. تفاوتی هم که امروزه در مقایسه کیفیت فضاهای شهری اصفهان با شهر قزوین شاهد آن هستیم ناشی از همین انتخاب‌هاست.

اگر فرصت‌های موجود و کنونی شهر قزوین در دست مدیران شهری اصفهان بود، چگونه با آن برخورد می‌کردند؟ اقدام مبارک و میمون ایجاد مسیر ویژه دوچرخه در مسیر بلوار مدرس که قرار است به استفاده کم‌تر از ماشین بیانجامد چرا به‌جای محدود کردن مسیر ماشین‌رو قرار است با سرپوشیده کردن مسیر گذر آب در خیابان صورت پذیرد.

آیا تنها راه‌حل‌های موجود برای ایجاد یک کیفیت، فدا کردن کیفیت و هویت شهر است؟ اگر شعار توسعه و پیشرفت شهر قزوین را داریم چرا به مسائل دخیل در امر کیفیت و مطلوبیت فضایی شهرمان توجه نداریم؟

Tagged: سمیه مراقی

آب‌های جاری در شهر قزوین ممنوع!