مرگ تنها شیر نر ایرانی در اسارت | افزایش تلفات در باغ وحش ارم

صدای میراث: «هیرمان»، تنها شیر ایرانی نر موجود در كشور چند روز قبل و در سكوت خبری كامل در باغ وحش ارم تلف شد و بدین ترتیب رویای تکثیر شیر ایرانی به باد رفت.

با مرگ هیرمان در 12 سالگی که اردیبهشت ماه سال 98 از باغ وحش بریستول لندن به باغ وحش ارم منتقل شد، پیگیری ها برای مشخص شدن علت مرگ این گربه سان ایرانی الاصل و کالبدشکافی از جسد هیرمان در دامپزشکی آغاز شده است.

مرگ هیرمان اما در روزهای اخیر تنها تلفات باغ وحش ارم نبوده و صدای میراث در پیگیری های خود اطلاع یافت كه در سه ماه اخیر تعداد زیادی از گونه های كمیاب و مهم این باغ وحش به دلیل بی توجهی و رسیدگی نامناسب و حتی قطع داروهای مورد نیاز در سكوت خبری تلف شده و جفت هیرمان، یعنی ایلدا، شیر ماده ایرانی نیز که از ایرلند برای طرح تکثیر شیر ایرانی به ایران آورده شد، در باغ وحش ارم عقیم شده است.

صدای میراث همچنین در پیگیری های خود اطلاع یافته است كه باغ وحش ارم در ماه های اخیر از «اتحادیه آكواریوم ها و باغ وحش های اروپا (EAZA) به دلیل عدم رعایت استانداردهای مورد نیاز در نگهداری از حیوانات كه از سوی این اتحادیه برای باغ وحش های عضو تعیین می شود، اخراج شده است.

افزایش مرگ گونه ها و عقیم سازی ماده ها در باغ وحش ارم 

اما از اسفندماه سال گذشته تا امروز چه گونه هایی در سكوت خبری كامل در باغ وحش ارم تلف شده اند؟ خبرنگار صدای میراث پیش از انتشار این گزارش با مراجعه به باغ وحش ارم متوجه خالی بودن تعداد زیادی از قفس ها شد و با پیگیر های بیشتر متوجه شد از اسفندماه سال گذشته تا صبح روز سی ام تیرماه كه هیرمان، تنها شیر ایرانی موجود در باغ وحش ارم پس از یک هفته بیماری تلف شود، تعداد دیگری از گونه های مهم و كمیاب این باغ وحش در سكوت كامل خبری تلف شده اند.

كروكودیل 3 متری رود نیل، پرویز، پیرترین شامپانزه ایران، گورخر ایرانی كه سال ها قبل در باغ وحش ارم متولد شده بود، تعدادی از فلامینگوها، مار ذرتی (Corn Snake) كه از خارج از ایران به این باغ وحش منتقل شده بود، ده ها قطعه میركت كه از گونه های در معرض خطر انقراض جهان هستند و جمعیتی از آن ها تنها در صحرای كالاهاری و آفریقای جنوبی باقی مانده اند و از گله حدود 30 تایی موجود در باغ وحش ارم تنها 4 قطعه باقی مانده است، روباه، قو، دو شامپانزه، شتر لاما متعلق به آمریكای لاتین، شتر معمولی، گوزن زرد ایرانی، ببر سیبری، کانگورو و طوطی سانان، همگی تلفات جانوری باغ وحش ارم در چند ماه اخیر است.

این تلفات در حالی صورت گرفته است كه «ایلدا»، شیر ماده ایرانی كه از باغ وحش دوبلین در ایرلند جنوبی با هدف تكثیر شیر ایرانی در ایران به باغ وحش ارم منتقل شده بود نیز مدت ها پیش در اقدامی عجیب با قرار دادن ایمپلنت ضدبارداری عملا عقیم شده بود و رویای تكثیر شیر ایرانی در باغ وحش ارم تنها یك پروژه خیالی و تبلیغاتی بود.

عقیم بودن ایلدا زمانی مشخص شد كه مراقبین شیر نر و ماده ایرانی پس از چندین تلاش برای زادآوری هیرمان و ایلدا متوجه ناباروری شیر ماده شدند و در نهایت با معاینات صورت گرفته، مشخص شد كه ایلدا توسط دامپزشك باغ وحش ارم با قرار دادن ایمپلنت ضدبارداری عقیم شده بود.

بارگذاری ایمپلنت های ضدبارداری در گونه های ماده باغ وحش ارم از تكثیر در اسارت این گونه ها كه برخی از آن ها در معرض خطر انقراض هستند جلوگیری می كند. براساس اطلاع صدای میراث، ایلدا شیر ماده ایرانی باغ وحش ارم چندین بار اقدام به زادآوری كرده است اما باردار نشده و پس از بررسی ها مشخص شده است كه او به بصورت دائم عقیم شده است. احتمال این اتفاق برای گونه های كمیاب دیگر در باغ وحش ارم نیز وجود دارد كه باید مورد بررسی دامپزشكان مستقل قرار بگیرد.

اما مرگ ناگهانی هیرمان در باغ وحش ارم كه قرار بود مركز تكثیر شیر ایرانی شود، از این جهت اهمیت دارد كه نسل این گونه باستانی در ایران منقرض شده و وجود دو شیر نر و ماده ایرانی می توانست امیدها برای تكثیر این گونه منقرض شده در ایران را افزایش دهد. اگرچه جمعیت اندكی از شیر ایرانی هنوز در جنگل گیر هندوستان بصورت آزادانه وجود دارند و تعداد دیگری در باغ وحش های انگلستان و ایرلند نگهداری می شوند اما، تنها شیرهای زنده ایرانی در كشور هیرمان و ایلدا بودند كه هر دو در باغ وحش ارم نگهداری می شدند و شیر ایرانی قرار بود در طرحی رویایی تكثیر شود كه بعدها متوجه شدند شیر ماده ایرانی (ایلدا) را در باغ وحش ارم با ایمپلنت ضد بارداری عقیم كرده اند.

مرگ هیرمان به دلیل قطع ناگهانی دارو؟

حالا هیرمان بطور ناگهانی و در سن 12 سالگی كه در مقایسه با سن انسانی حدود 40 سال است، در باغ وحش ارم تلف شده است و هیچ خبری از دلیل تلف شدن این گونه نایاب حیات وحش در اسارت ایران از سوی مسئولین باغ وحش ارم منتشر نشده است.

مرگ «هیرمان» در سكوت خبری با توجه به اهمیت این گونه جانوری در ایران كه رویای تكثیر شیر ایرانی برای نخستین بار در كشور را زنده كرده بود، موجب شد تا خبرنگار صدای میراث در تماس با برخی كارشناسان گربه سانان بزرگ جثه، دلیل تلف شدن هیرمان را جویا شود.

براساس آنچه این كارشناسان به صدای میراث اعلام كرده اند، به نظر می رسد مهمترین دلیل مرگ هیرمان كه می توانست تا 20 سالگی در اسارت زنده بماند، قطع شدن ناگهانی داروها بوده است نه كهولت سن.

هیرمان یكبار در سال 99 درگیر یك ویروس شبیه به سرماخوردگی شده بود كه با همكاری اتحادیه باغ وحش های اروپا و تلاش دامپزشكان درمان شد و تا همین ماه های گذشته وضعیت خوبی داشت. چون هر دو هفته یكبار داروهای كبدی، عصبی، ویتامین ها و … را بطور مرتب دریافت می كرد. قیمت این داروها در بازار دارویی ایران براساس پیگیری های صدای میراث روی هم برای هربار مصرف 200 هزار تومان است.

بنابراین قطع ناگهانی داروها و عدم رسیدگی مناسب به سلامت هیرمان به گفته كارشناسان احتمالا می تواند مهمترین دلیل مرگ ناگهانی این تنها شیر نر ایرانی باشد. گفته می شود داروهای متعدد پرویز، پرترین شامپانزه ایران در باغ وحش ارم نیز قطع شده بود.

عدم رعایت استاندارد نگهداری دو شیر نر و ماده ایرانی (هیرمان و ایلدا) كه نیاز به مساحتی حدود هزار متر داشتند دلیل دیگر مرگ هیرمان اعلام شده است. چون به گفته متخصصان باغ وحش ارم محل نگهداری هیرمان و ایلدا را با دو شیر سفید آفریقایی به اشتراك گذاشته بود. در حالی كه پیشتر باغ وحش انگلستان یا اتحادیه باغ وحش های اروپا به باغ وحش ارم اطلاع داده بودند كه نگهداری مشترك شیرهای ایرانی و شیرهای آفریقایی به مدت 4 ماه مجاز است و بلافاصله پس از آن باید جایگاه شیرها تغییر كند تا بیماری های مشترك مانع از مرگ آن ها شود.

كارشناسان معتقدند باغ وحش ارم هیچ علاقه ای به شفاف سازی مرگ گونه های كمیاب در اختیار خود ندارد و با سكوت خبری پیرامون مرگ گونه های ارزشمند در اختیار خود تلاش دارد برند تجاری خود را حفظ كند. شاید همین موضوع موجب شده است كه كاركنان و متخصصین باغ وحش ارم نیز علاقه ای به گفت وگو درباره مرگ گونه های در اختیار این باغ وحش ندارند.

اعلام دلیل مرگ هیرمان پس از كالبدشكافی در دامپزشكی

محمد كرمی، رییس اداره حیات وحش اداره كل محیط زیست استان تهران اما در پاسخ به سوال صدای میراث مبنی بر مرگ هیرمان به دلیل قطع داروها و عقیم كردن شیر ماده ایرانی باغ وحش ارم با توجه به اهمیت این دو گونه جانوری برای تكثیر شیر ایرانی در كشور گفت: تنها جمله ای كه می توانم بگویم این است كه ما در جریان مرگ هیرمان بودیم و باید صبر كنیم كه نتیجه بررسی ها توسط سازمان دامپزشكی با نمونه برداری ها و معاینات انجام شده به اتمام برسد و دلیل مرگ هیرمان مشخص شود.

او در پاسخ به این سوال كه بررسی ها چه مدت به طول می انجامد؟ گفت: باید نمونه برداری ها انجام شود و این پروسه ممكن است چند هفته طول بكشد. ما هم از سازمان دامپزشكی خواسته ایم علت مرگ هیرمان را به ما اعلام كند.

كرمی افزود: مرگ برخی حیوانات با توجه به آن كه خونگرم هستند، ممكن است به دلایل مختلف بیماری یا كهولت سن باشد و تا جایی كه ما می دانیم دلیل مرگ هیرمان قصور و عدم رسیدگی به این شیر نبوده است.

رییس اداره محیط زیست حفاظت محیط زیست استان تهران گفت: یكی از دلایل مرگ گونه های جانوری در اسارت درگیری بین گله بویژه توسط نرها است. بنابراین دامپزشكی باید گزارش مرگ هیرمان را اعلام كند.

این مسئول در سازمان حفاظت محیط زیست كشور اعلام كرد: كارشناسان اداره كل محیط زیست استان تهران هر ماه دوبار برای سركشی، پایش و رصد گونه های جانوری و رعایت استانداردهای نگهداری به باغ وحش ارم می روند در آخرین سركشی ها نیز هیرمان هیچ علایم خاصی نداشت و  مسئول اعلام این موضوع كه آیا این شیر نر ایرانی باید دارو می گرفته یا نه؟ دامپزشكی باید نظر كارشناسی خود را اعلام كند.

اخراج باغ وحش ارم از اتحادیه باغ وحش های اروپا

اتفاق بدتر برای این باغ وحش، اخراج از اتحادیه باغ وحش های اروپا است كه عضویت در آن اتحادیه پس از شش سال تلاش ممكن شد. حالا با اخراج باغ وحش ارم به عنوان تنها باغ وحش ایرانی عضو اتحادیه باغ وحش های اروپا دیگر گرفتن مشاوره و اعزام متخصصین گونه های جانوری به ایران غیرممكن می شود و این موضوع می تواند به مرگ تعداد بیشتری از گونه های در اسارت حیات وحش و تشدید رسیدگی نامناسب به حیوانات منجر شود. «ذوكواریا» خبرنامه اتحادیه باغ وحش های اروپا چندی پیش بصورت رسمی از اخراج عضویت باغ وحش ارم از پایان قرارداد خود با باغ وحش ارم خبر داده است.

براساس آنچه كارشناسان حیات وحش و برخی دامپزشكان به صدای میراث اطلاع داده اند، وضعیت نگهداری شامپانزه ها در باغ وحش ارم وحشتناك است و آن ها در «كثافت مطلق» هستند. در حالی كه قرار بود جایگاه استاندارد برای آن ها ساخته شود.

به گفته كارشناسان، جایگاه نگهداری گونه های دیگر نیز استاندارد نیست و تنها جایگاه استاندارد تعبیه شده برای گونه های حیات وحش در اسارت جایگاه شیرهای ایرانی بود كه آن هم به دو قسمت تقسیم شد و یك بخش آن به شیرهای آفریقای اختصاص یافت.

كارشناسان حیات وحش با اعلام این كه در باغ وحش ارم حیوانات می میرند و آن ها اطلاع رسانی نمی كنند به صدای میراث گفتند: مهمترین مشكل باغ وحش ارم نبود نیروی متخصص حیات وحش، دامپزشك های مجرب، عدم توجه به آزمون های بالینی و واكسیناسیون حیوانات و قطع داروی مورد نیاز آن ها است. كما این كه در مورد هیرمان تنها شیر نر ایرانی در اختیار این باغ وحش كه مشكل كبد، سیستم عصبی و سیستم ایمنی داشت، احتمال می رود قطع داروهای مورد نیاز منجر به مرگ حیوان شده باشد. این در حالی است كه هیرمان پیش از ورود به ایران در باغ وحش بریستول لندن دارای پرونده روزانه پزشكی بود و پرونده منتقل شده او به ایران 75 صفحه بود كه در آن بطور روزانه قید شده بود، چه میزان غذا، چه تعداد دارو و… گرفته است و وضعیت سلامت جسمانی این شیر ایرانی چگونه بوده است؟