روزنامه همشهری در گزارشی از روند ساخت ساختمان جدید پلاسکو با رعایت ضوابط میراث‌فرهنگی در پهنه تاریخی شهر تهران نوشت: ۸صبح ۳۰دی‌ماه سال ۹۵ ساختمان پلاسکو طعمه حریق شد و با گذشت ۳ساعت و نیم از گسترش آتش این نخستین نماد ساخت‌وساز مدرن در تهران و نخستین برج خاورمیانه که در سال ۱۳۴۱افتتاح شد، فروریخت.
ساختمان پلاسکو ۱۲۰۰واحد صنفی داشت که تنها ۵۴۰واحد آن فعال بود و با فروریختن پلاسکو بیش از ۳هزار کارگر بیکار شدند.
جدال پلاسکو با قوانین میراث فرهنگی
ساختمان پلاسکو در محدوده تاریخی شهر تهران بنا شده بود؛ محدوده‌ای که هرگونه ساخت‌وساز در آن پس از سال‌ها که این نشان مدرنیته تهران برپا شد، مستلزم رعایت مرتبط با ضوابط میراث فرهنگی شده است.
گفت‌وگوهای اولیه درباره ساخت مجدد پلاسکو اما ضوابط حریم آثار تاریخی دیوار به دیوار پلاسکو را نادیده گرفته بود؛ احداث دوباره ساختمان پلاسکو با ۱۰طبقه ارتفاع که نه‌تنها با ضوابط ارتفاع در حریم آثار تاریخی همخوانی نداشت بلکه حریم مدرسه و کلیسای تاریخی ژاندارک، خانه‌ای تاریخی، مسجد هدایت و باغ شمیران در همسایگی پلاسکو را نیز به خطر می‌انداخت.
ساخت مجدد ساختمان پلاسکو که در مالکیت بنیاد مستضعفان و جانبازان قرار دارد یکی از چالش‌های اداره کل میراث فرهنگی استان تهران با تصمیم‌گیران ساخت دوباره پلاسکوست که هنوزبه پایان نرسیده است.
تصمیم با استانداری است
در تازه‌ترین اظهارات، حسن کاری، معاون بنیاد مستضعفان و جانبازان و کارفرمای بازسازی ساختمان پلاسکو به همشهری گفته است که پلاسکو بار دیگر در همان قطع پیشین و همان ارتفاع و البته با ۵طبقه اضافی در مکان قبلی خود برپا می‌شود. براساس ضوابط میراث فرهنگی هرگونه ساخت‌وساز در حریم آثار تاریخی باید قانون ارتفاع را رعایت کند. براین اساس ساختمان جدید باید تنها با ارتفاع ۱۲متر در همان محل سابق احداث شود.
پیگیری‌های همشهری مشخص کرده است که سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نظر خود را درخصوص ضوابط برپا‌شدن پلاسکو براساس قوانین میراث فرهنگی به اطلاع شهرداری، بنیاد مستضعفان و جانبازان و دیگر دستگاه‌های مسئول ارسال کرده است و پرونده پلاسکو برای تصمیم‌گیری در اختیار معاونت عمرانی استانداری تهران قرار گرفته تا استانداری تهران ماجرای پلاسکو را تعیین‌تکلیف کند.
براساس پرونده‌ای که در اختیار استانداری تهران است، باید در ساخت دوباره ساختمان پلاسکو، مدرسه و کلیسای تاریخی ژاندارک، مسجد هدایت، حیاط یک خانه تاریخی و باغ شمیران مصون بمانند و ساختمان پلاسکو در همان نقطه‌ای که بود مانند گذشته ساخته شود؛ نه یک متر بیشتر و نه یک متر کمتر!
یادمان یا همان ساختمان پیشین
معاون میراث‌فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری درخصوص چگونگی رعایت ضوابط میراث فرهنگی برای ساخت دوباره پلاسکو به همشهری گفت: آثار تاریخی اطراف ساختمان پلاسکو عرصه و حریم دارند و سازمان میراث‌فرهنگی نیز این عرصه و حریم را به استانداری تهران ابلاغ کرده است. محمدحسن طالبیان تأکید کرد: ساختمان پلاسکو در حریم آثار تاریخی است.به گفته معاون میراث فرهنگی، چند پیشنهاد برای احداث دوباره این ساختمان وجود داشت؛ نخستین پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی به لحاظ کارشناسی این بود که یک یادمان به جای ساختمان در آن محل احداث شود.
طالبیان گفت: موضوع مهم دیگر اما حقوق مکتسبه اهالی و کسبه پلاسکو بود که پیشنهاد داده شد از روی زمین به همان میزان که بارگذاری قبلی پلاسکو در محدوده تاریخی شهر تهران انجام شده بود این ساختمان احداث شود و قرار شد یک طبقه پلاسکو را نیز به موزه شهدای آتش‌نشانی و یادمان پلاسکو اختصاص دهند.
او با اشاره به آنکه بحث دیگر آن بود که ساختمان پلاسکو باید دارای پارکینگ باشد و از آنجا که نظر میراث‌فرهنگی بارگذاری در همان سطح ساختمان پلاسکو بود، قرار شد پارکینگ پلاسکو نیز در ساختمان پاساژ پروانه جانمایی شود.
طالبیان تأکید کرد: ساختمان جدید پلاسکو باید به‌گونه‌ای احداث شود که بارگذاری بیشتر از آنچه قبلا داشت بر منطقه تاریخی نداشته باشد.
پیگیری‌های همشهری از اداره میراث فرهنگی استان تهران نیز مشخص کرده است که سازمان میراث فرهنگی و شورای فنی میراث فرهنگی استان تهران با احداث ساختمان جدید پلاسکو با همان اندازه و ارتفاع گذشته خود موافقت کرده و آنطور که معاون بنیاد مستضعفان و جانبازان نیز به همشهری گفته است ساختمان جدید پلاسکو با همان ارتفاع و محیط فیزیکی که در گذشته داشت در مکان قبلی خود احداث می‌شود.
پلاسکو ۲ راه دارد؛ یا یادمان شودیا به همان صورت بازسازی شود
سیداحمد محیط‌طباطبایی، عضو شورای فنی میراث فرهنگی استان تهران و رئیس کمیته ملی موزه‌های ایران در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به‌نظر شورای فنی استان تهران درخصوص بازسازی ساختمان پلاسکو، گفت: در مصوبه شورای فنی استان تهران تأکید شده است که ۵طبقه زیرین و نخستین ساختمان پلاسکو که دارای حوض بود و ۲۵۰مغازه نیز در آن طبقات وجود داشت به‌دلیل برخورداری از خاطره جمعی و فضای اصلی، باید به همان صورت قبل مرمت و احیا شود.
محیط‌طباطبایی افزود: مورد دیگر آن بود که به‌دلیل وجود برخی ساختمان‌ها و اماکن ثبت ملی شده همچون کلیسای تاریخی ژاندارک، مسجد هدایت و یک خانه تاریخی در همسایگی پلاسکو و همچنین وجود باغ شمیران در سمت چپ پلاسکو، این آثار باید به همان شکل باقی بمانند و هیچ ساخت‌وسازی که حریم و عرصه این آثار را از بین ببرد در آنها انجام نشود.
وی تأکید کرد: در مورد برج پلاسکو نیز شورای فنی استان تهران در مرحله نخست پیشنهاد کرده است که با این برج به‌صورت یادمان برخورد شود و اگر به‌دلیل مالکیت‌های مکتسبه، ساخت‌وساز درنظر باشد باید ساختمان پلاسکو به همان اندازه پیش از آتش‌سوزی و تخریب ساخته شود؛ در غیر این صورت اصلا نباید این ساختمان ساخته شود.
