عودلاجان هسته نخستین شکل گیری شهر تهران به خانه مدرس ختم شده است تا علاقمندان به موزه و میراث فرهنگی بویژه جواهرات ملی کشور به عنوان پشتوانه پولی ایران، به بررسی آثار موزه جواهرات ملی بنشینند.
خسرو سینایی فیلمساز ایرانی هم به این جمع دعوت شده است تا از خاطراتش در ساخت فیلم گواهان تاریخ سخن بگوید.
گواهان تاریخ مستندی روایی است که هیچ بازیگری جز آنکه در چند ثانیه نخست فیلم یک شمع را بر شمعدان جواهرنشان موزه جواهرات روشن می‌کند در آن نقش ندارد. تنها روایت اشیاء است از تاریخ ایران و آنچه بر جواهرات ملی در طول تاریخ رفته است. داستان از درون جعبه موسیقی ناصرالدین شاه آغاز می‌شود که او در سفری به فرنگ آنرا هدیه گرفته بود و هرگاه از اوضاع مملکت دلگیر می‌شد کنار این جعبه می نشست تا جادوی موسیقی ساده آن حالش را خوش کند.
به گزارش صدای میراث، جواهرات ملی ایران در خزانه بانک مرکزی نگهداری می شوند و حالا موزه جواهرات ملی میزبان گردشگران بسیاری است. داستان اشیای موزه جواهرات ملی اما در یک عصر تابستانی با نمایش فیلم خسرو سینایی از این جواهرات و سنگ‌های قیمتی در خانه موزه مدرس آغاز می شود. صدای میراث دریافته است که خانه موزه مدرس در اختیار همان فردی است که داستان فروش کاخ ثابت پاسال با نام او گره خورد.
ورود به خانه تاریخی مدرس از کوچه پس کوچه‌های آشتی کنان محله عودلاجان و سرچشمه ممکن است. تمامی دیوارهای حیاط این خانه موزه با تصاویر بزرگ و کوچک مدرس تزیین شده‌اند. حیاط خانه را نیز با ستون‌های آهنی تنومند سرپوشیده کرده‌اند. دیوار اتاق‌های خانه تا نیمه با کاشی‌های معمولی به رنگ سفید و آبی پوشیده شده اند. این ها همان رفتار مغایر با ضوابط میراث فرهنگی در این خانه موزه است.
اما داستان جواهرات که آغاز می شود تاج کیانی و آن مومیایی یافت شده در محموله سفارت فرانسه که به همراه اشیای باستانی دیگر در حال خروج از ایران بودند و یک نوجوان بسیجی اصرار به گشتن خودروی سفارت فرانسه کرد و حتی زیر بار مصونیت سیاسی نمایندگان سفارت نرفت جذابتر می شود.
میترا اعتضادی مرمتگر آثار تاریخی که در زمره چند مرمتگر مطرح کشور است و تاج کیانی را هم مرمت کرده است می‌گوید: این مومیایی دستی بود و پس از پافشاری برای گشتن خودروی نمایندگان سفارت فرانسه توسط آن نوجوان بسیجی کشف شد. مومیایی در یزد یافت شده بود و چون خاک یزد نمکی بود مومیایی نیز سالم مانده بود. گروه مرمت نیز مومیایی را از قارچ‌های مختلف پاک کردند و پس از بررسی‌ها مومیایی تحویل سازمان میراث فرهنگی شد که از عاقبت آن اطلاعی در دست نیست.
موزه جواهرات ملی در بانک مرکزی امانتدار دریای نور و تاج کیانی و سنگ‌های قیمتی و هدایای پادشاهان خارجی به سران تاریخی ایران است. بانک مرکزی این روزها حال و خوش ممساعدی ندارد. وضعیت‌اش درست در وضعیت اقتصاد کشور متبلور است اما حال جواهرات موجود در مخزن این بانک خوب است. آنقدر خوب که خسرو سینایی هم مهمان ویژه یک جمع میراثی شده است تا از جواهرات موجود در خزانه بانک مرکزی که به موزه جواهرات ملی شهرت دارد سخن بگوید. خسرو سینایی با فیلم عروس آتش مطرح است و حالا که ۲۰ سال از آن تاریخ گذشته باست بازهم سینایی یعنی همان برند مطرح عروس آتش! اما چرا سینایی مهمان ویژه نگاهی به جواهرات مخزن بانک مرکزی شده است؟ او فیلمی زیبا با عنوان گواهان تاریخ بدون بازیگر و تنها با زبان اشیاء و تاریخ به سفارش بانک مرکزی ساخته است. مستندی از ارزشمندترین جواهرات کشور که برخی‌شان پشتوانه پول ملی ایران هستند.
خانه موزه مدرس زمانی محل تردد شخصیت‌های سیاسی دوران رضاخان بود و جلسات فراوان در آن با هدف مقابله با استبداد رضاخانی برگزار می‌شد. این خانه حالا میزبان گروهی از علاقمندان به میراث فرهنگی کشور است. جالب آن که اهالی محله سرچشمه، عودلاجان و امامزاده یحیی بی‌توجه به آنچه در این خانه جریان دارد از کنار آن عبور می‌کنند و تنها مهمانانی از دیگر نقاط شهر به بافت تاریخی آمده‌اند. زمانی توجه به بافت تاریخی تهران به جایی رسیده بود که شهردار سابق تهران در سخنان نمایشی گفته بود در یکی از خانه های تاریخی این بافت مستقر می شود تا ارزش‌های بافت تاریخی را پاس بدارد. این اتفاق هرگز نیفتاد و حالا بافت تاریخی شهر تهران همچنان خالی از ارزش و از ارزانترین نقاط شهر است.
خسرو سینایی اما می‌گوید: زمانی که به من پیشنهاد شد راجع به خزانه جواهرات ملی فیلم بسازم برایم جذاب بود چون بارها گفته ام در زمان خود یک شانسی داریم و آن این که می توانیم زمانه‌مان را برای آیندگان حفظ کنیم و خودمان هم بدانیم چه کسانی بودیم و آیندگان بدانند پدرانشان چه کسانی بودند.
در بین حاضران فردی پرسیده بود جواهراتی که از خزانه جواهرات بانک ملی برده‌اند برگشت؟ ثنایی راد رییس سابق موزه جواهرات ملی صادقانه به او پاسخ گفته بود که جواهراتی را کسی بیرون نبرده بود که برگردد و خسرو سینایی گفت: این از آن حرف‌هایی بود که امروز کمتر با صداقت گفته می شود.
حتی سینایی هم در زمان ساخت فیلم گواهان تاریخ نمی دانسته است که در تحولات ایران هیچ جواهری از مخزن بانک ملی ایران که حالا موزه جواهرات هم بخشی از آن است خارج نشده است. به همین خاطر بود که در جریان ساخت فیلم گواهان تاریخ وقتی در داخل موزه جواهرات بود اعضای گروهش هرکجا که دیدند قطعه‌ای جواهر نیست گفته‌اند که حتما قبلا فردی گودالی را بر جواهرات موزه ایجاد کرده است. یعنی قطعه‌ای را دزدیده است. تا آن که رییس سابق موزه جواهرات ملی اطمینان داد که هیچ اثری از این موزه ارزشمند کشور در دوره‌های گذشته خارج نشده است.
نکته جالب در این مراسم زمانی بود که میترا اعتضادی مرمتگر تاج کیانی و مومیایی کشف شده از خودرو متعلق به سفارت فرانسه از مرمت تاج کیانی سخن گفت. تاج کیانی نماد قدرت و شکوه شاهان قاجار بود که با الماس دریای نور تزیین شده است. در دوران پهلوی اول تاج کیانی دیگر مورد استفاده قرار نگرفت و به تاریخ سپرده شد. پهلوی اول تاج جدیدی طراحی کرد که برگرفته از هنر دوره ساسانی بود. دو پهلوی دیگر از تاج کیانی استفاده نکردند. این تاج ۶ درجه دچار اعوجاج شده بود و میترا اعتضادی به همراه تیم مرمت ششماه روی آن کار کردند تا تاج را به شکل اول بازگردانند. آن‌ها تمامی تاج را از هم گسیختند و قطعات آنرا نیز جدا کردند تا به پوشش اولیه تاج برسند. بعد هم پوشش اولیه را برداشتند و به جای آن به پیشنهاد یکی از کارکنان متخصص شهرداری تهران موادی را جایگزین پوشش اولیه کردند که وزت تاج را از ۴٫۵ کیلوگرم به کمتر از یک کیلوگرم رساند. اعوجاج تاج نیز گرفته شد و حالا تاج کیانی شبیه به روز اول است. تصاویری که میترا اعتضادی از مرمت تاج کیانی به نمایش گذاشت چنان عجیب بود که وقت دیدن آن برخی دوستداران میراث فرهنگی متعجب شدند. تاج به طور کامل از هم گسسته شده بود و یک کروکی برای دوباره بارگذاری قطعات کشیده شد و دانه ها روی کروکی قرار می‌گرفتند و بدین ترتیب تاج از هم گسسته دوباره بارگذاری و به شکل اولیه بازگشت. خصوصیت تاج کیانی در موزه جواهرات ملی آن بود که طراحی ارگونومیک تاج در همان روز نخست به گونه‌ای انجام شد که تاج کیانی بر سرهای متعدد جای می‌گرفت.
اعتضادی می‌گوید رشته مروارید دور تاج خاصیت هیدرولیکی برای تاج ایجاد می‌کرد تا تاج کیانی بر سرهای مختلف قرار بگیرد. نکته ای که در تاج‌های شاهان دوره های تاریخی کشورهای دیگر وجود ندارد. به عنوان مثال آنطور که اعتضادی می گوید: تاج پادشاهان انگلستان که از جنس فلز است تنها برای سر یک پادشاه ساخته می شد و به همین دلیل هر تاج برای یک پادشاه است اما تاج کیانی سرهای متعدد به خود دیده است.
