صدای میراث: گروه مستندساز «اهل سرزمین» به سراغ سوژههای مردمنگارانه در زندگی مردمان پرکار خوزستان ورود کرده است تا یک فیلم مستقل را روانه شبکه مستند برای پخش در سیمای ملی کند.
به گزارش صدای میراث، محسن ظریفیپور پس از ساخت بیست فیلم مستند و داستانی، اینبار برای ساخت پنج فیلم دیگر خود با دعوت از یک تیم حرفهای و پرکار فیلمساز خوزستانی به سراغ تجربههای ناب مردمنگارانه رفته است تا پنج فیلم مستقل را در قالب مجموعهای به نام «اهل سرزمین» روانه شبکه مستند برای پخش کند.
ظریفیپور با همراهی مجتبی گهستونی (مشاور کارگردان) و امین دولتخواه (تصویربردار) با سفر به شهرها و روستاهای متعدد و همنشینی با بزرگان و فعالان زمینههای ساخت پنج فیلم نیسان، به دریا رفته، قصیده جنوب، لالاییهای ابوحمیظه و اهل نخل را ایجاد کرد.
کارگردان با استفاده از دانش سینمایی خود و با بهرهگیری از زاویه دید امین دولتخواه به عنوان تصویریردار و تجربیات خوزستان شناسی مجتبی گهستونی به عنوان مشاور محلی این مجموعه و البته به کارگیری توان و دانش تکنیکی فرید دغاغله به عنوان تدوینگر و دیگر عوامل، پنج فیلم مستند خود را از مردمنگاری خوزستان ساخته است. هر یک از فیلمها نیز پس از پخش اولیه، تا به حال دو مرتبه بازپخش شدهاند.
تا به امروز در شبکههای مختلف سیما بویژه در شبکه مستند، مستندهایی درباره اقوام ایرانی پخش شده است، اما این بار قاب شبکه مستند نسبت به این موضوع متفاوت عمل کرده و با ساخت مستند «اهل سرزمین» توانسته اقبال مردمی را به دنبال داشته باشد. این مستند به تهیهکنندگی و کارگردانی محسن ظریفیپور تولید شد و به نمایش زندگی هموطنان عرب خوزستانی اختصاص یافت.
اهل سرزمین که شبهای شنبه ساعت ۲۱ روانه آنتن شبکه مستند میشود، حاصل تلاش شبانهروزی گروهی است که ششماه برای تصویربرداری این مستند زمان گذاشتند و به دهها روستا و شهر رفتند تا بتوانند مستندی تماشایی درباره زندگی مردم عرب بسازند و مردم نیز اطلاعات خوبی دریافت کنند.
گروه سازنده در هر یک از این شهرها و روستاها بخشی از این مستند را تصویربرداری کردند. حتی برای یکی از قسمتهای این مجموعه به مدت هشت روز در لنج بودند تا بتوانند تصاویر را به شکل واقعی ضبط کنند و به قوم عرب خوزستان ادای دین کنند.
دغدغه اقوام ایرانی
محسن ظریفیپور از آن دست مستندسازانی است که به تحقیق و پژوهش اهمیت زیادی میدهد و قبل از شروع ساخت هر مستند، مدت زمانی را به این کار اختصاص میدهد. او علاقه زیادی به اقوام ایران دارد و دغدغهمند است که درباره هر یک از این اقوام مستندهای متنوعی بسازد که هم مخاطب با تماشای آن سرگرم شود و هم اینکه اطلاعات کافی دریافت کنند. همین بهانهای شد تا او بعد از ششماه کار تحقیقاتی سراغ ساخت مجموعه مستند اهل سرزمین برود.
او که خودش هم اهل اهواز است، تصمیم گرفت سراغ زندگی مردم عرب خوزستان برود. البته او عرب نیست اما شناخت خوبی نسبت به منطقه و اقوام عرب استان خوزستان دارد. به همین دلیل نیز سراغ آنها رفت. به گفته ظریفیپور، ایران شامل اقوام متنوع است و عرب هم یکی از اقوام ایرانی است که قدمت زیادی در این منطقه دارد.
او میگوید: مردم عرب خوزستان مشکلات فراوانی دارند. یکی از آسیبهایی که به آنها وارد شده، آب شور منطقه است که به باغات نخلستانها آسیب زیاد زده است و جهاد کشاورزی اعلام کرده که میلیونها نخل مردهاند. به همین دلیل در مستند اهل سرزمین درباره نابودی نخلستانها، بحث نفت منطقه و زمینهای حاصلخیز کشاورزی هم صحبت کردهایم.
صحبت با ریشسفیدان
تولید هر کار سینمایی سختیهای خود را دارد. به عنوان مثال گروه سازنده مجموعه مستند اهل سرزمین به روشهای مختلف به بزرگان یا ریشسفیدان یک قوم برای گفتوگو نزدیک میشدند و بعد کار را انجام میدادند تا ادامه کار راحت شود. ظریفیپور با اشاره به تولید مستند اهل سرزمین میگوید ششماه تحقیقات زمان برد و ششماه تصویربرداری. البته هنوز هم کار تمام نشده و همزمان با پخش از شبکه مستند که شبهای شنبه ساعت ۲۱روانه آنتن میشود، تدوین و صداگذاری هم در حال انجام است.
از ابوحمیظه تا کوت عبدالله
تهیهکننده و کارگردان مستند اهل سرزمین گفته است در این مستند به همه موارد قوم عرب خوزستان از جمله لباس، زبان، آداب و رسوم، فرهنگ و … پرداختهایم. به گفته ظریفیپور، آنها بدون دخل و تصرف این مستند را ساختند و سراغ مردم معمولی رفتند و به هیچوجه صحنهها بازسازی نیست تا از این طریق حق مطلب را ادا کرده باشند. به همین دلیل برای ساخت این مستند سراغ دهها روستا و شهر رفتند. آنها از هویزه تا اهواز، سوسنگرد، آبادان، شادگان، ابوحمیظه، رُفیع، خرمشهر، اروندکنار، کارون، کوتعبدالله و… سفر کردند تا این مستند را در این شهرها و مناطق بسازند.
۸ روز ضبط روی لنچ
به گفته ظریفیپور،یکی از قسمتهای این مجموعه به نام «نیسان» تولید شده که نیسانیکی از بخشهای شهرستان هویزه استان خوزستان محسوب میشود. در این قسمت به زندگی هورنشینی و تالابنشینی پرداختند که روایتگر زندگی یک خانواده است که از طریق تالاب هم ارتزاق میکند. همچنین یکی دیگر از قسمتها به نام «به دریا رفته» به فرهنگ دریانوردی مردم عرب خوزستان اختصاص دارد که گروه سازنده برای ساخت این قسمت هشت روز در لنچ بود تا بتواند تصاویر را ضبط کند. در این بخش به فرهنگ صیادان اشاره شده است. گروه سازنده تلاش کرده تا مخاطب با تماشای این مستند به تفکر وا داشته شود.
ادبیات و شعر مردم عرب
یکی از قسمتهای این مجموعه با نام «قصیده جنوب» پخش میشود که نگاهی به ادبیات و شعر مردم عرب خوزستان دارد. همچنین برای یکی از قسمتهای این مستند، گروه به سراغ جنگ رفته است. شاید این تصور را داشته باشید این قسمت بخش تازهای برای مخاطبان نداشته باشد، اما این طور نیست. چون گروه سازنده مستند اهل سرزمین نه تنها به سراغ سوژههای تکراری نرفته، بلکه در مستند «لالاییهای ابوحمیظه» به سراغ یکی از روستاهای استان خوزستان رفته که همه مردان این روستا در زمان جنگ قتل عام شدند و به شهادت رسیدند و یا به اسارت رفتند، اما این موضوع باعث نشد زنان، منطقه را خالی کنند و به شهرهای دیگر بروند، بلکه ایستادند و مبارزه کردند. در این قسمت از مستند از دیدگاه زنان به جنگ نگاه و به تاثیرگذاری زنان پرداخته شده است.
یکی دیگر از قسمتهای مستند اهل سرزمین به نخل سرزمین خوزستان اختصاص دارد که به عنوان اسطوره میان مردم یاد میشود و به هیچ وجه نگاهشان به نخل به عنوان درخت نیست، حتی گاهی به آن به شکل یکی از اعضای خانواده نگاه میکنند. این مجموعه مستند با زبان عربی پخش و دیالوگها به زبان فارسی زیرنویس میشود. گروه سازنده از نریشن استفاده نکرده است تا زبان اصلی مردم را بینندگان بشنوند و بهتر بتوانند با این مستند همذاتپنداری کنند.
