صدای میراث: باستان‌شناس‌ها در فصل نوزدهم کاوش‌های باستان‌شناسی شهر سوخته و در یک حفاری محدود به دلیل نبود اعتبار و پول، در جستجوی این سوال تکمیلی که تاریخ بنیانگذاری شهر سوخته به چه دوره‌ای بازمی‌گردد، در محله شرقی این محوطه ثبت جهانی شده که جریان زندگی عادی در عهد باستان بر آن حاکم بود یک لوح حسابداری متعلق به ۴۹۰۰ سال قبل یافتند. لوحی که متعلق به دوره آغاز تمدن عیلامی در عهد باستان است و رسید کالاها و تعداد آن‌ها است که با مهر اداری نیز ممهور شده است.
این لوح حسابداری مزین به اعداد است و آنطور که سید منصور سید سجادی سرپرست هیات کاوش های باستانی شهر سوخته به صدای میراث خبر داده است، تعداد کالاهایی که هنوز مشخص نیست گندم یا گوسفند بوده را رسید کرده و ممهور به مهری است که موجب شد باستان‌شناس‌ها تاریخ‌گزاری این لوح را دریابند و متوجه شوند متعلق به دوره آغاز تمدن عیلامی است بر آن حک شده است.
یافتن لوح حسابداری متعلق به دوره آغاز عیلامی در ایران باستان در یک کاوش محدود در شهر سوخته سیستان که تنها برای پاسخ دادن به این سوال که نقطه آغازین بنا شدن این شهر باستانی به کدام دوران بازمی‌گردد، باستان شناس‌ها را به دروازه بخش تاریک تاریخ شهر سوخته رسانده است. نقطه تاریکی که سید منصور سید سجادی می‌گوید: در صورت انجام 
کاوش‌های باستان شناسی بیشتر و وسیع‌تر می توان بر این تاریکی غلبه شد و نقطه روشنی در تاریخ این محوطه جهانی ایجاد کرد.
سید منصور سید سجادی در پاسخ به این سوال صدای میراث که آیا لوح حسابداری شهر سوخته در محوطه‌های پیرامونی این شهر باستانی با قدمت ۵ هزار سال به دست آمده است یا در دل شهر سوخته از زیر خاک بیرون کشیده شده و آیا آن خانه باستانی کاوش شده که لوح مشهور شهر سوخته از آن به دست آمده متعلق به طبقه اعیان آن روزگار بوده است؟ می‌گوید: لوح حسابداری شهر سوخته دقیقا در یک محله مسکونی در محوطه باستانی شهر سوخته به دست آمده است. درست در نقطه‌ای که نزدیک آن ۵۰ سال قبل نیز یک تبلت با ماهیت کاملا متفاوت از آن به دست آمد.
به گفته این باستان شناس، محلات مسکونی شهر سوخته به سه قسمت شرقی، مرکزی و بناهای یادمانی تقسیم می‌شود که لوح حسابداری متعلق به آغاز دوره عیلامی در محله شرقی و مسکونی شهر سوخته پیدا شد. خانه‌های این محله به طبقه اعیان اختصاص نداشته و محل زندگی شهرنشینان معمولی آن دوران بود. لوح حسابداری شهر سوخته حتی در منطقه اعیان‌نشین و لوکس این محوطه باستانی نیز یافت نشده و کاملا در نقطه‌ای به دست آمده است که زندگی معمولی در عهد باستان آنجا رواج داشت.
سرپرست هیات کاوش‌های باستانی شهر سوخته به صدای میراث گفته است که اگر لوح 
حسابداری کشف شده در شهر سوخته در همین نقطه ساخته شده باشد باید تمام تفسیرهای باستان شناسی مربوط به نظام اداری شهر سوخته اصلاح شود. با این حال این باستان شناس تاکید دارد که هنوز نمی‌توان اذعان کرد این لوح در شهر سوخته ساخته شده است یا متعلق به نقطه دیگری است.
او می گوید: تنها می توان گفت این لوح حدود ۴۹۰۰ سال سابقه دارد و هنوز نیازمند مطالعات بیشتر است و ممکن است تاریخ‌گزاری آن در مطالعات تکمیلی ۲۰۰ یا ۳۰۰ سال تغییر کند.
پاسخ به این سوال البته پس از پایان حفاری‌های فصل نوزدهم شهر سوخته که تا سه روز آینده به پایان می‌رسد ممکن است. سیدمنصور سید سجادی باستان شناس و سرپرست هیات کاوش‌های باستان شناسی شهر سوخته می‌گوید: در کاوش محدود فصل نوزدهم شهر سوخته که به دلیل نبود بودجه و اعتبار در فضای بسیار کوچکی انجام شد و منتج به کشف لوح مهم حسابداری متعلق به آغاز دوره عیلامی شد، مواد مطالعاتی بسیار زیادی نیز شامل سفال‌ها و قطعات فلزی و مواد ارگانیک شامل غلات و … به دست آمده است.
این باستان شناس می‌گوید با کشف لوح حسابداری شهر سوخته متعلق به آغاز دوران عیلامی که یک کشف بینظیر در این محوطه ثبت جهانی شده کشور است، باستان شناس‌ها تقریبا به نقطه تارک تاریخ شهر سوخته رسیده‌اند که اگر بودجه و اعتبار مناسب از سوی وزارت میراث‌فرهنگی به کاوش‌های فصول آینده تخصیص یابد، امکان حفاری‌های بیشتر و مهمتر برای نورپردازی بر دوره تارک تاریخ شهر سوخته افزایش می‌یابد و پرسش‌های بیشتری در مورد تاریخ این محوطه باستانی کشور به پاسخ می‌رسد.
شهر سوخته از چهار دوره شناخته شده تاریخی برخوردار است. دوره نخست مربوط به دوره شکل‌گیری این شهر باستانی و آغاز استقرار در یک روستای بزرگ ۱۵ هکتاری است که به گفته سیدمنصور سیدسجادی، مربوط به ۳۲۰۰ تا ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح است و تعداد حفاری‌های صورت گرفته برای کشف راز و رمزهای این دوره، بسیار اندک و محدود است. لوح کشف شده نیز در جستجوی باستان شناس‌ها برای یافتن پرسش‌های مربوط به همین دوره نخست به دست آمد.
دوره دوم شهر سوخته سال‌های ۲۸۰۰ تا ۲۵۰۰ پیش از میلاد مسیح را شامل می‌شود که به گفته سیدسجادی، دوره آغاز گسترش شهر است. شهری که در اواخر این دوره و آغاز دوره سوم به اوج شکوه رسید.
دوره سوم شهر سوخته اما دوره آغاز تضعیف تمدن شهر سوخته است که از اواسط دوره آغاز شد و سرانجام به انحطاط کامل شهر در دوره چهارم و سال ۱۸۰۰ قبل از میلاد مسیح منتج شد.
سرپرست کاوش‌های باستان شناسی شهر سوخته می‌گوید: اطلاعات باستان شناسی از دوره های دوم و سوم شهر سوخته بسیار خوب است اما به دلیل آن که کاوش‌های صورت گرفته برای یافتن تاریخ بنیانگذاری شهر سوخته در دوره اول و پاسه به پرسش‌های مرتبط به انحطاط کامل این شهر در دوره چهارم بسیار اندک بوده است، هنوز اطلاعات زیادی از دوره اول و چهارم شهر سوخته وجود ندارد.
سیدمنصور سید سجادی به صدای میراث خبر داده است که با به دست آوردن اطلاعات بیشتر از شهر سوخته در کاوش‌های باستان‌شناسی بعد از انقلاب قطعا تاریخ‌گزاری‌های شهر سوخته تغییر خواهد کرد و اگرچه هنوز مطالعات این شهر کامل نشده است اما با احتیاط می‌توان گفت که تاریخ بنیانگزاری این شهر ۳۰۰ سال به عقب بازمی‌گردد و تاریخ انحطاط کامل آن نیز همین میزان جلو کشیده می‌شود.
سرپرست هیات کاوش های باستان شناسی شهر سوخته اما به نکته مهمی در مرد لوح حسابداری یافت شده از شهر سوخته اشاره می کند. او می‌گوید: لوح حسابداری شهر سوخته متعلق به دوران آغاز عیلامی در عهد باستان است که با دوره عیلامی متفاوت است. در این لوح هیچ خطی وجود ندارد و تنها اعداد در آن حک شده است و تاریخی که ما بر روی این لوح گذاشتیم براساس مهر حک شده بر روی لوح است که از نظر زمانی متعلق به دوره آغاز عیلامی است و البته مقداری ظروف سفالی نیز اطراف این اثر کشف شد که متعلق به دوره عیلامی است.
سیدمنصور سیدسجادی می‌گوید: با کشف لوح حسابداری در شهر سوخته باستان شناس‌ها درست به بخش تاریک تاریخ این شهر باستانی ورود کرده‌اند. چون تاریخ عیلامی در نقاط غرب ایران نظیر خوزستان، شوش و مریان به خوبی شناسایی شده است اما این نخستین‌بار است که در مناطق شرقی ایران آثار متعلق به دوره آغاز عیلامی یافت می‌شود.
به گفته این باستان شناس، آنچه می‌توان در لوح یافت شده از شهر سوخته دریافت این است که علایمی در این لوح وجود دارد که این علایم نام یک کالا نظیر گوسفند یا گندم است و اعدادی دیده می شود که به تعداد یا مقدار کالا اشاره دارد. بخش سوم هم مهری است که زیر این اعداد و نام کالا درج شده و تضمین می‌کند که کالا اصیل و دست نخورده است یا آن که می تواند رسید یا فاکتور کالا باشد که خواندن دقیق این لوح نیازمند زمان بیشتری است.
