صدای میراث-مریم جلیلوند فرد: کاوش های باستان شناسی پس از ۱۶ سال وقفه در جیرفت آغاز شد. اما سرپرست هیات باستان شناسی کنار صندل جیرفت، در حاشیه برگزاری گردهمایی سالانه باستان شناسان ایران که در موزه ملی ایران برگزار شد، به صدای میراث گفت، در بدو ورود به این محوطه با قدمت بیش از ۵ هزار سال با یک زباله دانی بزرگ مواجه شده و متوجه شد که تنها نقش برجسته مربوط به عصر برنز ایران در این محوطه باستانی بطور کامل نابود شده است.
به گزارش صدای میراث، محوطه باستانی کنار صندل متعلق به عصر برنز یعنی ۵ هزار سال قبل است که در جنوب جیرفت در استان کرمان قرار دارد. این محوطه باستانی دارای دو تپه الف و ب است که به ترتیب ۱۳ و ۲۱ متر ارتفاع دارند. اما بیشترین یافته ها در تپه دوم یافت شده است. تپه ب که دارای یک برج دو طبقه و کتیبه ها و الواحی با خطوط هندسی که تاکنون هیچ زبان شناس و باستان شناسی نتوانسته است از آن ها رمز گشایی کند.
آغاز کاوش های باستان شناختی در کنار صندل جیرفت به این دلیل اهمیت دارد که می‌تواند رازهای تمدن جیرفت را برملا کند و نشانه‌های بیشتری از این تمدن باستانی ناشناخته که کهن‌ترین خط جهان را نیز در جود جای داده است، پیش روی باستان شناس ها قرار دهد.
پرفسور یوسف مجیدزاده، باستان شناس مطرح ایرانی سال ۲۰۰۱ یعنی ۲۳ سال قبل به جیرفت رفت و نخستین کلنگ باستان شناسی در این محوطه مهم باستانی را بر زمین زد. او دریافت که کنار صندل جیرفت، تمدنی مستقل در ۵ هزار سال قبل بوده که خط و زبان خود را داشته، خط و زبانی که هنوز رمزگشای نشده است. او می گوید که تمدن به نام ارته در ۵ هزار سال قبل در جیرفت وجود داشته است.
حالا اما ۱۶ سال از شش فصل کاوش پرفسور یوسف مجیدزاده در کنار صندل جیرفت گذشته است و هفتمین فصل کاوش را دکتر سیدم منصور سید سجادی، مدیر پایگاه شهر سوخته در زابل برعهده گرفته است. اما فصل اول فعالیت او در کنار صندل جیرفت تنها به آواربرداری از یافته های دکتر مجیدزاده گذشته است.
سید سجادی در گفت‌وگوی اختصاصی با صدای میراث خبر داده است که در فصل نخست کاوش ها به حفاظت موقت و احیای ترانشه پرفسور مجید زاده با تمیز کردن این دو تپه باستانی از بقایای خلافکاری ها و انوبه زباله ها گذشته است.
سرپرست فصل نخست کاوش باستان شناختی کنار صندل جیرفت گفت: در ۱۶ سالی که گذشته بود هیچ کار حفاظتی در این محوطه باستانی آنجا انجام نشده بود. بیشتر ترانشه ها خراب شده بود و آسیب زیادی به دلیل عوامل طبیعی و البته بی توجهی مسئولین وقت اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان و پایگاه باستان شناسی این محوطه به تپه های کنار صندل وارد شده است.
او گفت: وقفتی وارد کنار صندل شدیم دریافتیم که وضع خراب تر از آنچیزی است که بخواهیم حفاری های جدید را آغاز کنیم. به همین دلیل ۵ کارگاه بر جای مانده از کاوش های پرفسور یوسف مجید زاده را تمیز و از آن ها خاکبرداری کردیم. متاسفانه این محوطه باستانی تبدیل به محل خلافکاری هم شده بود و روی سایت مملو از زباله بود و این ها را تمیز کردیم. اگرچه ممکن است این کارها کار یک باستان شناس نباشد اما کنار صندل یک محوطه مهم باستان شناختی است و باید در حفاظت و نگهداری آن کوشش کنیم.
سیدمنصور سید سجادی ادامه داد: سه گمانه آزمایشی هم برای آشنایی علمی با وضعیت تپه ها ایجاد کردیم که سال آینده حفاری های باستان شناسی را در این محوطه از سر خواهیم گرفت.
سرپرست هیات کاوش های باستان شناختی کنار صندل جیرفت با اشاره به وضعیت گرانی و بودجه و اعتبار ناکافی برای ادامه حفاری های باستان شناسی گفت: با گرانی های اخیر اعتباراتی که امسال به آغاز فصل هفتم کاوش های باستان شناختی کنار صندل تخصیص یافت، پول خرد بیشتر نبود.
او افزود: هیچ ابزار کار باستان شناسی در پایگاه باستان شناسی کنار صندل وجود نداشت و در این ۱۶ سال تمام ابزارها از بین رفته بود.
کاوشگر شهر سوخته در زابل، با اشاره به تخریب بخشی از آثار تاریخی به دست آمده از کنار صندل جیرفت اعلام کرد: در میان آثاری که از بین رفته بود، متاسفانه تنها نقش برجسته گلی هزاره سوم ایران که در این منطقه به دست آمده بود نیز به طور کامل از بین رفته است.
او دلیل نابودی تنها نقش برجسته به دست آمده از تمدن جیرفت را عوامل طبیعی شامل رطوبت و باد و بارا ن و دست مالیدن افراد افراد ناآگاه به این اثر باستانی به دلیل بی توجهی به نگهداری از آن اعلام کرد و گفت: با وجود از بین رفتن تنها نقش برجسته تمدن کنار صندل جیرفت، توانستیم با استناد به مدارک و اسناد خوب بر جای مانده از کاوش های باستان شناختی دوره آقای مجیدزاده و گزارش خوب خانم دکتر هادیان که این نقش برجسته را یکبار مرمت کرده بود، مولاژ نقش برجسته نابود شده کنار صندل جیرفت را شبیه به خود اثر بسازیم و آنرا در موزه جیرفت قرار دهیم.
