مریم جلیلوندفرد؛
خبرنگار/
صدای میراث: ایران با سه پرونده «منظر فرهنگی ماسوله»، «کاروانسراهای ایرانی» و «الحاق جنگل دیزمار به هیرکانی» در اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض حضور دارد. اما عاقبت این سه پرونده چه می‌شود؟
چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو از صبح امروز در شهر ریاض پایتخت عربستان آغاز به کار کرد و قرار است تا دو هفته دیگر ادامه یابد. هیات کارشناسی ایران اما قرار است صبح فردا مهیای سفر به ریاض برای حضور در اجلاس باشد.
صدای میراث پیشتر اعلام کرد که شورای جهانی بناها و محوطه‌های تاریخی (ایکوموس) به عنوان قوی‌ترین بازوی مشورتی کمیته میراث جهانی به یونسکو اعلام کرده است که به دلیل ایرادات موجود در پرونده، «ماسوله نباید ثبت جهانی شود.» این جمله در هیچ یک از گزارش های ایکوموس جهانی در ۵۰ پرونده ارایه شده از سوی کشورهای جهان برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو وجود ندارد. بدین ترتیب ایران همین حالا در گزارش ایکوموس جهانی شانس خود را برای ثبت جهانی ماسوله از دست داده است.
با این حال وزارت میراث فرهنگی اعلام کرده است که در ماه گذشته هیاتی را به یونسکو اعزام کرده است تا در مورد ابهامات ایکوموس درباره پرونده ثبت جهانی ماسوله توضیح دهد و به عبارتی درباره این پرونده ابهام‌زدایی کند. این که آیا اصلا چنین سفری برگزار شده یا خیر قابل راستی آزمایی نیست، چون پیش از انجام این سفر هیچ اطلاع‌رسانی رسمی از سوی وزارت میراث فرهنگی صورت نگرفته بود. اما اگر حتی چنین سفری هم انجام شده باشد مشخص نیست تصمیم یونسکو و ایکوموس جهانی در پرونده ثبت جهانی ماسله به نفع ایران تمام شود یا خیر؟
بنابراین تنها یک راه باقی می ماند. آن هم لابی قوی و فشرده ایران با کشورهایی است که تعاملات بیشتری با ایران دارند. این اقدام پیشتر در پرونده های ثبت جهانی آزموده شده و به نتیجه رسیده بود. اما حالا در دوران جدید باید دید هیات اعزامی ایران به یونسکو قادر به برقراری لابی سنگین برای گرفتن رای مثبت اعضای کمیته میراث جهانی با رای مثبت کشورهای حاضر در این اجلاس خواهد بود یا شانس ثبت جهانی ماسوله برای مدتی طولانی از دست خواهد رفت و یک سهمیه ایران در اجلاس ریاض می سوزد؟
پرونده دوم که به ثبت جهانی ۵۶ کاروانسرای ایرانی اختصاص دارد نیز با دو ایراد جزئی ایکوموس جهانی مواجه شده است. ثبت جهانی کاروانسراهای ایرانی مهمترین و بزرگترین پرونده ثبت جهانی ارایه شده از سوی ایران است که در قالب یک پرونده ۵۶ اثر تاریخی ایران در قالب یک پرونده زنجیره‌ای در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار خواهد گرفت. این پرونده یکی از بینظیرترین پرنده‌های ارایه شده به یونسکو طی سال‌های اخیر است. حالا باید دید آیا گزارش ایکوموس درباره این پرونده عظیم و مهم ایران چه اندازه بر رای اعضای یونسکو سایه سنگین خواهد داشت و آیا تلاش هیات ایرانی برای دفاع از این پرونده در صحن یونسکو و جلب رای مثبت کشورهای عضو نتیجه بخش خواهد بود یا آن که باید منتظر ماند تا با رای منفی یونسکو به ثبت جهانی کاروانسراها، این پرونده که پیشتر از سوی یونسکو دیفر (برطرف شدن ایرادات) شده است، سال آینده می‌تواند با حفظ نوبت رای مثبت بگیرد و جهانی شود یا در همین اجلاس تیم ایرانی موفق به ثبت جهانی پرونده خواهد شد؟
پرونده سوم که به نظر می‌رسد نیاز به تلاش زیادی برای جلب رای مثبت اعضای کمیته میراث جهانی یونسکو ندارد و احتمال ثبت آن وجود دارد، پرونده الحاق جنگل دیزمار در اساتن آذربایجان شرقی به پرونده ثبت جهانی شده جنگل هیرکانی است. با توجه به اهمیت یافتن حفظ محیط زیست به نظر می‌رسد یونسکو درخواست ایران برای الحاقیه پرونده هیرکانی را تایید کند و بدین ترتیب وسعت جنگل‌های هیرکانی ثبت جهانی شده ایران با الحاق جنگل دیزمار افزایش یابد.
به هر ترتیب ایران یکی از دشوارترین آزمون‌های خود در اجلاس جهانی کمیته میراث جهانی یونسکو را ظرف چند روز آینده پشت سر می‌گذارد و در این شرایط به نظر می‌رسد سکوت سنگین وزارت میراث فرهنگی و کارشناسان و مدیران این وزارتخانه درباره پرونده‌های ثبت جهانی ایران در چهل و پنجمین اجلاس میراث جهانی یونسکو در ریاض نشانه تردید آن‌ها در موفقیت یا عدم موفقیت تلاش ها برای جلب نظر مثبت اعضای یونسکو در اجلاسی باشد که سرانجام آن برای ایران مشخص نیست و ممکن است هر دو شانس میراثی ایران در این اجلاس بسوزد.
