صدای میراث: پدیده فرونشست در تخت جمشید، مهمترین میراث جهانی ایران را در دشت مرودشت تهدید می کند و آثار این فرونشست‌ها حالا به دشت پارسه، نقش رستم و آرامگاه کوروش در پاسارگاد نیز رسیده است. دکتر علیرضا عسگری چاوردی، باستان‌شناس و مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اما در گفت‌وگو با صدای میراث پرده از راز دیگری برداشته است. او به صدای میراث می‌گوید: تا ۱۰ سال آینده، آب قابل شرب در تخت جمشید و پارسه و دشت مرودشت وجود ندارد و تمامی چاه‌های آب به دلیل شوری زیاد غیر قابل استفاده می‌شوند.
محمد درویش، فعال محیط زیست چند روز قبل به ایلنا خبر داد که «بخش بزرگی از دشت مرودشت که شامل قلمرو بزرگ پاسارگاد، تخت جمشید و نقش رستم می‌شود با فرونشست بیش از ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر مواجه است.»
دکتر علیرضا عسگری چاوردی اما در گفت‌وگو با صدای میراث، موضوع فرونشست تخت جمشید را پیچیده خواند و گفت: اقدام لازم در وحله نخست برای مقابله با فرونشست زمین در تخت جمشید و دشت پارسه نیازمند بستن چاه‌های آب بود که بسیاری از چاه‌ها پر شدند. اما مقابله با فرونشست زمین در دشت مرودشت و تخت جمشید نیاز به کار علمی دقیق و تحقیقات جدی دارد. به همین دلیل در تیرماه سال آینده سمینار تخصصی بین المللی فرونشست تخت جمشید و مقابله با آن با همکاری دانشگاه های مختلف جهان و با حضور اساتید مطرح این حوزه برگزار می شود.
بی آبی قطعی در انتظار تخت جمشید و دشت پارسه
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اعلام این که حریم درجه یک تخت جمشید تا ۱۰ سال آینده با بی آبی مطلق مواجه می‌شود اعلام کرد: حریم درجه یک تخت جمشید ۶ هزار و ۷۰۰ هکتار مساحت دارد و فعالیت کشاورزی در آن در حال انجام است.
او افزود: برنامه ما این است که این مجموعه کشاورزی به پهنه گردشگری تبدیل شود. به همین دلیل در حال راه اندازی سایت موزه ها هستیم که مهمترین سایت موزه ما در این محدوده سایت موزه دروازه پارسه است.
عسگری چاوردی اعلام کرد: دشت پارسه که اکنون تبدیل به محدوده کشاورزی 
در تخت جمشید شده، یک شهر وسیع باستانی است که ویرانه‌های زیادی از تمدن‌های مختلف در آن باقی مانده و کشاورزی بر این ویرانه ها در حال انجام است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اعلام کرد: به دلیل خشکسالی حوزه آبریز رودخانه سیوند، چشمه‌ها و قنات‌های بسیاری که در دشت مرودشت، تخت جمشید و پارسه قرار داشتند دیگر وجود ندارند و دشت پارسه از یک باغشهر دوره هخامنشی به پهنه خشک با ویرانه های متعدد تبدیل شده است.
بحران فرونشست در دشت پارسه شدیدتر از تختگاه تخت جمشید است
این باستان‌شناس، فرونشست زمین در دشت پارسه را با فرونشست‌های موجود پیرامون تختگاه تخت جمشید متفاوت خواند و افزود: تخت جمشید در کوهپایه بنا شده و فرونشست های آن با فرونشست‌هایی که در باروی خشتی نقش رستم وجود دارد متفاوت است. چون کوه رحمت و کوه حسین در تخت جمشید از نظر گسل و زمین شناسی تفاوت دارند و به همین دلیل میزان تاثیرگذاری فرونشست در این دو بخش متفاوت است.
عسگری چاوردی افزود: ۸ سال است که فرونشست در تخت جمشید اتفاق افتاده است. اما در نقش رستم به دلیل وجود گسل‌های زمین شناسی، فرونشست بیشتر است. ضمن آن که مساله فرونشست و زلزله مساله دائمی دشت مرودشت بوده که در دوره هخامنشیان و دوره های بعد هم اتفاق افتاده است. هم‌اکنون پروژه مطالعاتی مشترکی دنبال می کنیم که مشخص شده است تاثیر زلزله در دشت پارسه بیشتر از کوهپایه است که تخت جمشید را در آن بنا کردند.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید در گفت وگو با صدای میراث اعلام کرد: تخت جمشید در دامنه یک کوه سنگی و صخره بنا شده و فونداسیون پیرامونی آن از بلوک های سنگی است که از دامنه همان کوه برداشت شده است. بنابراین در سطح تختگاه تخت جمشید، تاثیرات فرونشست چندان زیاد نیست. ولی اگر ادامه پیدا کند برای تخت جمشید خطرناک است.
به گفته عسگری چاوردی، فرونشست در سرتاسر دشت مرودشت وجود دارد. اما در محدوده حریم درجه یک تخت جمشید و دشت پارسه، فرونشست ها عمدتا در نقاطی هستند که زمین‌های رسوبی وجود دارند. یعنی وقتی از کوهپایه فاصله می گیریم ته نشین‌های رسوبی رودخانه‌های سیوند و پلوار را می‌بینیم و حرکت دامنه های رسوبی در این نقاط بیشتر مشهود است. بنابراین به دلیل سست بودن بافت خاک در لایه‌های سطحی و زیرین که حاصل از ته‌نشین شدن رسوبات است، دشت پارسه تاثیر بیشتری از فرونشست‌ها گرفته است.
کشاورزی بر ویرانه های هخامنشی تا سلجوقی تخت جمشید
این باستان شناس با اشاره به وجود ویرانه‌های باستانی متعدد در دشت پارسه گفت: کل حریم درجه یک تخت جمشید در محدوده حدود ۷ هزار هکتاری ویرانه های شهر پارسه قراردارد که دارای بافت های استقراری متعدد از دوره هخامشنی تا دوره سلجوقی است و محدوده زمانی دو هزار ساله را تحت پوشش قرار می دهد.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به تلاش ها برای آزادسازی حریم درجه یک تخت جمشید در دشت پارسه به دلیل وجود محوطه ها و بناهای دوره هخامنشی تا سلجوقی افزود: هنوز در بخشی از این محدوده کشاورزی انجام می شود.
او درباره آثار تاریخی موجود در این محدوده که کشاوزی در آن در حال انجام است اعلام کرد: مهمترین آثاری که در بافت استقراری شهر پارسه وجود دارد شامل مجموعه فیروزی و دروازه پردیس پارسه است که در دوران کوروش و کمبوجیه ساخته شده و پایین دست محوطه باستانی تخت جمشید نیز آثار دوران سلوکی و اشکانی مشاهده می شود. همچنین آثاری از «فره تخت‌داران» یا همان حاکمان محلی دوران هخامنشی در بخش کوهپایه‌ای کوه رحمت واقع شده و مرتبط با دوران داریوش هخامنشی است.
او از وجود آثار پیوسته در پایین تختگاه تخت جمشید مرتبط با دوران سلوکی و اشکانی خبر داد و گفت: نقش رجب و نقش رستم است و کعبه زرتشت و باروهای تخت جمشید و شهر پارسه که باغشهر و پردیس دوران هخامنشی بود نیز در این محدوده واقع شده و بیش از ۱۰۰ هکتار را شامل می شود. بنابراین دشت پارسه یک پهنه بزرگ بوده است که اکنون کشاورزی دیم و آبی روی آن رواج دارد و این فعالیت از صد سال قبل تا به امروز ادامه یافته است.
طرح ۱۰ ساله نجات تخت جمشید
علیرضا عسگری چاوردی از تدوین و اجرای یک برنامه ۱۰ ساله برای پایان کشاورزی در دشت پارسه خبر داد و گفت: برنامه جدی ما است و دروازه پردیس پارسه و تل آجری را در مرحله نخست این طرح ۱۰ ساله به تغییر کاربری از کشاورزی به پهنه گردشگری برسانیم. همچنین تلاش داریم با الگوسازی سایت موزه و پارک باستان شناسی مجموعه فیروزی در شهر پارسه بتوانیم تغییرات کاربری را به گردشگری انجام دهیم تا جامعه محلی نیز متوجه شود که می توان از کشاورزی به گردشگری در یک پهنه تاریخی آن هم در مهمترین شهر تاریخ ایران باستان، یعنی پارسه به رفاه بیشتر رسید. این پروژه آغاز شده و در حال انجام است و امیدوار هستم که بتوان تا یکسال آینده این پروژه را به پایان برد.
این باستان شناس گفت: در ششصد هکتار از شهر پارسه که حدود ۳۰ کشاورز در آن مالکیت زمین دارند تغییر پهنه کشاورزی با همکاری و مشارکت کشاورزان به گردشگری انجام می شود. این پروژه را با یک کشاورز آغاز کردیم که دو هکتار از اراضی خود را در دشت پارسه به این پروژه اهدا کرد و حالا کشاورزان دیگر نیز متوجه شده‌اند که آینده آن ها در گردشگری است نه فعالیت کشاورزی در محدوده‌ای که تا ۱۰ سال آینده تماما دارای آب شور است.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید گفت: اطمینان داریم طی ده سال آینده، پهنه شهر پارسه دچار خشکسالی شدید می شود و هیچ آبی برای کشاورزی در آن وجود نخواهد داشت. بنابراین تلاش داریم با تغییر الگوی کشاورزی به گردشگری برنامه ریزی لازم را داشته باشیم تا مردمی که در این دشت سکونت دارند و به خشضکسالی قطعی می‌رسند به یکباره با مشکل مواجه نشوند.
شوری شدید آب به تختگاه تخت جمشید رسید
عسگری چاوردی به صدای میراث گفت: خشکسالی تخت جمشید و دشت پارسه کاملا قطعی است و حجم گسترده ای از زمین‌های شهر پارسه بایر خواهند شد و مردم معاش شان را از دست خواهند داد. بنابراین در برنامه بلندمدت ۱۰ ساله تخت جمشید و پارسه تلاش داریم تا پایان این دهه که به خشکسالی و بی‌آبی قطعی می رسیم، مردم گرفتار نشوند و فعالیت گردشگری جایگزین معاش کشاورزی مردم در دشت مرودشت شود.
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید البته خبر تکان دهنده‌ای را نیز به صدای میراث اعلام کرد و گفت: همین حالا چاه‌های آب تا پشت درختان پردیس تخت جمشید کاملا به آب شور تبدیل شده‌اند و قابلیت کشاورزی ندارند و این پدیده در حال پیشروی است و از محدوده دریاچه بختگان تا تختگاه تخت جمشید که ۸۰ کیلومتر است آب بطور کامل شور شده است. در خود پردیس تخت جمشید هم چاه های آب شور شده و مطمئنیم طی ۱۰ سال آینده با ادامه روند شوری آب هیچ آب قابل شرب و کشاورزی در این محدوده وجود نخواهد داشت.
به گفته این مقام مسئول، ۴۰ چاه آب در حریم درجه یک تخت جمشید توسط دادستان مرودشت در ماه‌های گذشته پر شد. البته مابقی چاه‌ها دارای مجوز هستند و زیست مردم به آن ها وابسته است که مطمئن هستیم آب آن ها نیز شور خواهد شد و باید تلاش کنیم که مردم این محدوده به یکباره دچار فقر و نابرابری اقتصادی، اجتماعی و ناامنی نشوند.
علیرضا عسگری چاوردی تاکید کرد: ایجاد پارک باستان شناسی در برزن جنوبی تخت جمشید، توسعه موزه تخت جمشید، تبدیل پردیس تخت جمشید به مرکز صنایع دستی استان‌ها و اقوام که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده‌اند با برخورداری از کارگاه‌های آموزشی و ترویجی و انتقال مسیر خروجی تخت جمشید به چادرهای سران و پردیس تخت جمشید، پروژه‌های بلندمدتی است که باید تا ۱۰ سال آینده به پایان برسند.
