صدای میراث: جدال بر سر تصمیم جنجالی شهرداری تهران برای احداث مسجد در پارک قیطریه تهران ادامه دارد و وزارت میراث فرهنگی همچنان در لاک سکوت فرو رفته است.
صدای میراث در پیگیریهای خود دریافته است خیری که سالها پیش داماد خود را به عنوان وصی معرفی کرده است، وصیت کرد که دو قطعه زمین متعلق به خود در رباط کریم شهریار را پس از فروش آنها صرف کار خیر کند. حالا اما داماد خانوادهای که دارای ۶ خواهر و بردار هستند و اتفاقا گرایش زیادی به جبهه اصوالگرا دارند، در مذاکره با شهردار تهران زمین پارک قیطریه را برای احداث مسجد انتخاب کردهاند و مخالفت فرزندان خانواده مرحوم محمود محتشمیپور با این اقدام آن ها نیز نتوانسته است یک دختر و داماد آن خیر مرحوم که بانی احداث مسجد در پارک قیطریه تهران شدهاند را از این تصمیم منصرف کند.
اما چرا موضوع پارک قیطریه تهران برای صدای میراث اهمیت یافته است؟ دهه ۴۰ شمسی بود که ۳۵۰ گور باستانی متعلق به ۳۲۰۰ سال قبل از تپههای قیطریه تهران و توسط مرحوم سیفالله کامبخشفر کشف شد. این یک محوطه گورستانی وسیع بود که قدمت تهران را به بیش از ۳ زار سال رساند و او احتمال داده بود که با توجه به وجود چنین گورستان پر جمعیتی، ممکن است بخش زیادی از یک شهر تاریخی و محوطه باستانی وسیعتر زیر پارک قیطریه تهران نیز وجود داشته باشد. بنابراین اگر نظریه این باستانشناس درست باشد، باید در گام نخست وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی به جای سکوت، کارشناسان و باستانشناسها را به پارک قیطریه تهران اعزام کند تا با ایجاد ترانشههای باستان شناسی بررسیهای باستان شناختی پارک قیطریه انجام و مشخص شود که آیا این پارک بر روی یک محوطه باستانی احداث شده است یا آن که خبری از آن شهر وسیعتر که مرحوم سیفالله کامبخش از آن سخن گفته بود نیست؟
نخستین شهردار تهران: وجود محوطه تاریخی زیر پارک قیطریه تهران یک احتمال است
محمد توسلی، نخستین شهردار تهران پس از انقلاب اسلامی ایران در گفت وگوی اختصاصی با صدای میراث اعلام کرد که اطلاعی از وجود محوطه باستانی زیر پارک قیطریه تهران ندارد. اما با توجه به این که پارک قیطریه تهران بر باغ اهداء شده توسط یک بانوی خیر با هدف احداث بوستان برای مردم تهران احداث شده است، ممکن است آثاری از نشانههای تاریخی در لایههای زیرین آن وجود داشته باشد که البته باید بررسی شود.
محمد توسلی در پاسخ به این سوال صدای میراث که آیا زمان احداث بوستان قیطریه گودبرداری در این پارک انجام شده و نشانههایی از وجود آثار تاریخی در لایههای زیرین این پارک به دست آمده است؟ اعلام کرد: آنزمان که پارک قیطریه احداث میشد هیچ نشانی از آثار باستانی مشاهده نشد. چون این محدوده یک باغ بود و اصلا نیازی به حفاری و گودبرداری در آن وجود نداشت. پارک قیطریه خودش یک باغ بود و فقط طراحی و سیرکولاسیون آن انجام شد و نیازی به گودبرداری در این باغ وجود نداشت.
توسلی افزود: تپه های باستانی قیطریه فاصله زیادی با پارک قیطریه دارد و ما نمی دانیم که آیا زیر این پارک آثار تاریخی وجود دارد یا خیر؟ اگر هم باشد ما آنزمان متوجه چیزی نشدیم. چون در این پارک گودبرداری انجام نشد که به آثار تاریخی برسیم. اما به نظر میرسد فضای تاریخی این منطقه بیشتر در همان تپههای قیطریه باشد که نزدیک خیابان شریعتی تهران قرار دارد.
مهندس توسلی که نخستین شهردار پایتخت بود و بوستان قیطریه نیز در دوران مدیریت او در شهرداری تهران احداث شده است، میگوید این بوستان متعلق به شهروندان تهران است و باغ اهدا شده از سوی یناوی خیری بود که اصلا آنرا برای احداث بوستان وقف کرد و ما هم آنرا در اختیار مردم قرار دادیم. بنابراین کاربری آن بوستان است و نمیتوان کاربری آنرا تغییر داد یا در آن مسجدسازی کرد.
باستانشناسها به پارک قیطریه اعزام شوند
پیگیریهای صدای میراث از وزارت میراث فرهنگی نیز مشخص کرده است که برغم سکوت معنادار وزیر میراث فرهنگی درخصوص تصمیم شهرداری تهران برای ساخت و ساز در بوستان قیطریه تهران، تنها یک نامه آن هم از اداره میراث فرهنگی استان تهران به شهرداری تهران ارسال شده است که براساس آن از شهرداری خواسته شده است که هرگونه اقدام عمرانی باید با نظارت این اداره کل و در زمان استقرار کارشناسان میراث فرهنگی در بوستان قیطریه صورت بگیرد. همین نامه بیانگر آن است که بوستان قیطریه تهران با توجه به همسایگی با وسیعترین گورستان باستانی کشف شده در شهر تهران ممکن است یک فضای تاریخی و باستانی در لایههای زیرین پنهان کرده باشد.
عزتالله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی و علی دارابی معاون میراث فرهنگی کشور هر دو در لاک سکوت فرو رفته اند و تاکنون هیچ اظهارنظر رسمی درخصوص تصمیم شهردار تهران نداشتهاند. این در حالی است که در روزهای گذشته ساکنان اطراف پارک قیطریه تهران اقدام به تشکیل زنجیره انسانی در این پارک کرده و خواستار قطع نکردن درختان این پارک برای ساخت و ساز در این بوستان کردهاند. همچنین کارزار دیگری برای توقف ساخت و ساز در بوستان قیطریه تهران تشکیل شده که همچنان در حال جمع آوری امضاء برای جلوگیری از قلع و قمع درختان این بوستان است. شهرداری تهران اما اعلام کرده است که در بوستان قیطریه تهران مسجد احداث خواهد کرد و شهردار تهران نیز انتقادات به این تصمیم را هیاهو برای هیچ خوانده است.
خیر اصراری به ساخت مسجد در پارک قیطریه نداشت
به نظر میرسد نه شهرداری تهران و نه وزارت میراث فرهنگی کشور و سکاندار این هر دو دستگاه علاقهای به طرح موضوع احتمال وجود محوطه تاریخی زیر بوستان قیطریه تهران ندارند. چون هیچکدام تا به امروز بر این موضوع تاکید نداشتهاند و شهرداری تهران نیز تلاش کرده است موضوع پارک قیطریه را تنها به درختان این پارک محدود کند و از اظهارنظر درباره احتمال تاریخی بودن لایههای زیرین موجود در پارک قیطریه تهران خودداری کرده است.
خانواده مرحوم «محمود محتشمیپور» که زمانی داماد خود را وصی هزینه کردن پول دو قطعه زمین خود در رباط کریم شهریار برای امر خیر کرده بود اما همگی به جز یک دختر و همسر او که وصی پدرشان است، وراث مخالف ساخت و ساز و احداث مسجد در بوستان قیطریه تهران هستند و پیامهای متعدد به خواهر و دامادشان برای توقف تصمیم به انجام ساخت و ساز در پارک قیطریه تهران ارسال کردهاند. اما تنها پاسخی که شنیدهاند این است: «ما تصمیممان را گرفتهایم.» وراث خانواده مرحوم محمود محتشمیپور البته در روزهای گذذشته تلاش زیادی برای تماس با وزیر میراث فرهنگی داشتهاند که هنوز به نتیجه نرسیده است. آن ها انتظار دارند وزارت میراث فرهنگی با اعزام کارشناسان و باستان شناتس ها بررسی های اولیه برای مشخص شدن این موضوع که آیا محوطه ای باستانی زیر بوستان قیطریه تهران وجود دارد یا خیر را آغاز کند. اما هنوز نمی دانند چگونه باید این موضوع را با وزارت میراث فرهنگی مطرح کنند.